Το φυσικό και το τεχνητό στον αθλητισμό. Ηθική θεώρηση της φαρμακοδιέγερσης (doping)

 Το φυσικό και το τεχνητό στον αθλητισμό.

Ηθική θεώρηση της φαρμακοδιέγερσης (doping)

Μιλτιάδης Βάντσος ,  Αναπληρωτής Καθηγητής Χριστιανικής Ηθικής και Βιοηθικής ΑΠΘ 

Περίληψη

Η φαρμακοδιέγερση στον αθλητισμό είναι μια μη αποδεκτή κοινωνικά πρακτική, καθώς αποτελεί παραβίαση των αθλητικών κανόνων, προσβολή του αθλητικού ιδεώδους, εξαπάτηση των συναθλητών και του κοινού, ενώ επισείει σημαντικούς κινδύνους για την υγεία ή ακόμα και για την ίδια τη ζωή των ντοπαρισμένων αθλητών. Αν και το ζήτημα του ντόπινγκ δεν είναι καινούργιο, με την αυξανόμενη εφαρμογή των διαφόρων βελτιωτικών τεχνολογιών τίθεται σήμερα προβληματισμός σχετικά με την αποδοχή της φαρμακευτικής ενίσχυσης των σωματικών επιδόσεων με παράλληλη άρση της απαγόρευσης του ντόπινγκ. Στη συνάφεια αυτή παρουσιάζεται η προβαλλόμενη επιχειρηματολογία υπέρ της ηθικής δικαίωσης και νομιμοποίησης του ντόπινγκ και εξετάζεται ο αντίλογος σε αυτή. Από την αντιπαράθεση των επιχειρημάτων αναδεικνύεται η σημασία του νοήματος που αποδίδεται στον αθλητισμό και της διασφάλισης των προϋποθέσεων υγιούς ανταγωνισμού. Στο σημείο αυτό τίθεται το ερώτημα για τους λόγους που ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης κοινωνίας φαίνεται να θεωρεί ελ-κυστική τη μεγιστοποίηση της αθλητικής επίδοσης και τη βελτίωση του θεάμα-τος. Η εισήγηση ολοκληρώνεται με την εξέταση του θέματος από την άποψη της χριστιανικής ηθικής, με βάση την οποία διατυπώνεται ένα ακόμη επιχείρημα στο σχετικό προβληματισμό.

1. Εισαγωγή

Η πιο παλαιά, γνωστή και εφαρμοσμένη μορφή ιατρικής βελτίωσης είναι η φαρμακευτική ενίσχυση της σωματικής επίδοσης στον αθλητισμό. Ως φαρμακοδιέγερση ή ντόπινγκ περιγράφεται η χρησιμοποίηση από τον αθλητή μη επιτρεπτών μέσων με σκοπό την τεχνητή αύξηση της σωματικής ικανότητας κατά τον αθλητικό συναγωνισμό. Τέτοια μέσα μπορεί να είναι α) η χορήγηση ουσιών, όπως είναι τα αναβολικά στεροειδή, τα διεγερτικά, τα ναρκωτικά και οι πεπτιδικές ορμόνες και β) η χρησιμοποίηση μη φυσικών μεθόδων, όπως είναι οι με-ταγγίσεις αίματος, οι ενέσεις ερυθροποιητίνης ή η εισαγωγή γονιδίων (γενετικό ντόπινγκ), με σκοπό την ενίσχυση του ανθρώπινου οργανισμού και συνεπώς τη βελτίωση της αθλητικής επίδοσης είτε αυτή αφορά στον επαγγελματικό αθλητισμό είτε στον ερασιτεχνικό1. Το ζήτημα του ντόπινγκ δεν είναι καινούργιο, αφού είναι γνωστό από την αρχαιότητα2, είναι όμως επίκαιρο, καθώς ο αθλητικός συναγωνισμός σε διάφορα επίπεδα και σπορ ενδιαφέρει ιδιαίτερα τη σύγχρονη κοινωνία. Όταν μάλιστα έρχεται στη δημοσιότητα κάποια περίπτωση διάσημου αθλητή, ο οποίος αποδεικνύεται ότι αγωνιζόταν ντοπαρισμένος, το θέμα απασχολεί έντονα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την κοινή γνώμη.

Παγκοσμίως το ντόπινγκ δεν γίνεται αποδεκτό ή ανεκτό. Η απόρριψή του δεν περιορίζεται απλώς στο επίπεδο της ηθικής του αθλητισμού και δεν προέρχεται μόνο από τις διάφορες διεθνείς και τοπικές αθλητικές ομοσπονδίες, αλλά και από την έννομη τάξη, η οποία επιβάλλει αυστηρές ποινές στους παραβάτες3. Οι βασικοί λόγοι απόρριψης και ποινικοποίησης του ντόπινγκ μπορούν να συνοψιστούν στους εξής: α) στη βλάβη της υγείας και στον κίνδυνο για τη ζωή του αθλητή, β) στην εξαπάτηση των συναθλητών, των διαιτητών και των θεατών, καθώς η επίδοση δεν αποτελεί αποτέλεσμα μόνο των φυσικών ικανοτήτων και της προπόνησης του αθλητή, αλλά και αθέμιτης ιατρικής ενίσχυσης, και γ) στην παραβίαση του «ευ αγωνίζεσθαι» και του αθλητικού ιδεώδους4. Ο αθλητισμός χαίρει διαχρονικά ιδιαίτερης εκτίμησης, όχι απλώς γιατί συμβάλλει στη διατή-ρηση της σωματικής υγείας και αποτελεί μια μορφή υγιούς ψυχαγωγίας, αλλά και γιατί κοινωνικοποιεί τον άνθρωπο, διδάσκει την ευγενή άμιλλα, το σεβασμό του συναθλητή, του διαιτητή και του αντιπάλου, προωθεί τη συνεργασία, την αλληλεγγύη και το ομαδικό πνεύμα, και καλλιεργεί τον αυτοέλεγχο και την υπευθυνότητα. Αυτές οι ευεργετικές για τον άνθρωπο συνέπειες της άθλησης αναιρούνται από το ντόπινγκ, που αποτελεί ουσιαστικά εφαρμογή της ωφελιμιστικής αρχής «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», γι’ αυτό και ευλόγως η κοινωνία αντιτίθεται σθεναρά και με κάθε μέσο σε αυτό.

Ωστόσο, παρά την καθολική αυτή απαγόρευση σε θεσμικό επίπεδο, παρατηρείται στη σύγχρονη βιβλιογραφία που αφορά στη ηθική θεώρηση της ιατρικής βελτίωσης του ανθρώπου (human enhancement) μια αυξανόμενη τάση, η οποία υποστηρίζει την ηθική αποδοχή και νομιμοποίηση του ντόπινγκ, συμπεριλαμβάνοντας έτσι τη φαρμακευτική βελτίωση των σωματικών επιδόσεων στον αθλητισμό στην πληθώρα άλλων ιατρικών επεμβάσεων που δεν έχουν θεραπευτικό ή ανακουφιστικό χαρακτήρα, αλλά αποσκοπούν στη βελτίωση των ικανοτήτων και της συμπεριφοράς. Εφόσον η πρόοδος της σύγχρονης επιστήμης διευρύνει με τεχνητές παρεμβάσεις ολοένα και περισσότερο τα όρια της ανθρώπινης φύσης, ακόμα και στις πλέον μύχιες στιγμές της ζωής, γιατί να περιορίζεται κάποιος στις φυσικές αθλητικές επιδόσεις, όταν με φαρμακευτικά σκευάσματα μπορεί να τις αυξήσει εντυπωσιακά, σε μια εποχή μάλιστα που ο αθλητισμός εμπορευματοποιείται περισσότερο παρά ποτέ; Στη συνέχεια θα παρουσιάσουμε την προβαλλόμενη επιχειρηματολογία υπέρ της νομιμοποίησης του ντόπινγκ και θα εξετάσουμε τον αντίλογο σε αυτή διερευνώντας τις έννοιες του φυσικού και του τεχνητού στον αθλητισμό. Στη συνάφεια αυτή διατυπώνουμε τις απόψεις μας για το νόημα του αθλητισμού και την ελκυστικότητα που φαίνεται να έχουν στη σύγχρονη κοινωνία η μεγιστοποίηση της επίδοσης και η βελτίωση του θεάματος. Η προσέγγισή μας ολοκληρώνεται με την εξέταση του θέματος από την άποψη της χριστιανικής ηθικής, με βάση την οποία διατυπώνουμε ένα ακόμη επιχείρημα στο σχετικό προβληματισμό.

2. Η επιχειρηματολογία υπέρ της αποδοχής του ντόπινγκ

Οι υποστηρικτές της αποδοχής και νομιμοποίησης του ντόπινγκ επισημαίνουν ότι τα όρια ανάμεσα στη φυσική επίδοση και στην τεχνητή βελτίωση είναι ασαφή και δυσδιάκριτα. Οι ειδικές και εξατομικευμένες

Η έννοια του προσώπου

Η έννοια του προσώπου

Μιχαλάκη Ι. Μαραθεύτη, Προσωπισμός και Παιδεία,
Μελέτες και Δοκίμια, έκδ. Ομίλου Πνευματικής Ανανεώσεως,
Λευκωσία 2011, σελ. 112-122

Ο άνθρωπος αποτελεί ένα ξεχωριστό και μοναδικό είδος της δημιουργίας. Από οργανισμός και φυσική ύπαρξη έγινε άτομο και ύπαρξη· πνευματική. Ο άνθρωπος γεννιέται ως άτομο, αλλά με έμφυτη τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε πρόσωπο. Το άτομο ξεπέρασε τη φυσική·, ζωική κατάσταση του οργανισμού και απέκτησε μια νέα επιπρόσθετη διάσταση, τη μεταφυσική. Η μεταφυσική αυτή διάσταση αποτελεί εκείνο που συνήθως αποκαλούμε «πνεύμα» και εκδηλώνεται με το αυτεξούσιο, τον λόγο και τη μεταφυσική πίστη. Το άτομο μετέχει της φυσικής ζωής των οργανισμών, αλλά μετέχει συγχρόνως και των ξεχωριστών γνωρισμάτων του πνεύματος, εξ αιτίας των οποίων σημειώθηκε μια αλλοίωση όσον αφορά τη λειτουργία των ενστίκτων. Στον άνθρωπο τα ένστικτα έπαυσαν να είναι ο απόλυτος ρυθμιστής της συμπεριφοράς του. όπως συμβαίνει στα ζώα.

Τα γνωρίσματα του πνεύματος δίνουν στο άτομο τη δυνατότητα να εξελίσσεται και να αναπτύσσει δημιουργική δράση πέρα από τις φυσικές υποκινήσεις των ενστίκτων. Του δίνουν τη δυνατότητα και το υποκινούν έσωθεν να πλάσει τον εαυτό του. Είναι η μοίρα του ανθρώπου να χρειάζεται η προσωπική του συμβολή για να επιτευχθεί η ολοκλήρωση του. Σε τούτο διαφέρει ο άνθρωπος από τα άλλα ζώα της δημιουργίας που γεννιούνται «τελειωμένα». Επιτυγχάνουν δηλαδή την ολοκλήρωση τους με μόνες τις ενστικτώδεις δυνάμεις που φέρνουν μέσα τους. Σε αντιδιαστολή με τα ζώα. Ο άνθρωπος για να ολοκληρωθεί πρέπει να καταβάλει ο ίδιος ιδιαίτερη προσπάθεια, χρησιμοποιώντας προς τούτο το αυτεξούσιο και τις άλλες πνευματικές δυνάμεις με τις οποίες είναι προικισμένος. 

Αυτή η δυνατότητα δίνει στο άτομο το μεγάλο προνόμιο να συμβάλει και το ίδιο στη συνέχεια της δημιουργίας. Του δίνει τη δυνατότητα να επιδιώξει και με τις δικές του πνευματικές δυνάμεις την αυτοτελείωση και την αυτοπραγμάτωση του. Αυτό όμως το προνόμιο αποτελεί και τη μεγάλη του αδυναμία, επειδή η δημιουργική του δράση μπορεί να εκδηλωθεί είτε προς το καλό είτε προς το κακό. Είναι γι' αυτό που ο άνθρωπος μπορεί να εξελιχθεί σε ένα άγιο ή να μεταβληθεί στο αγριότερο θηρίο. 

Ο σκοπός και το τέρμα της αυτοπραγμάτωσης δεν είναι το ίδιο για όλους τους ανθρώπους. Εξαρτάται από τις φιλοσοφικές και τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Είναι γι' αυτό που μέσα στην πορεία του χρόνου χρησιμοποιήθηκαν για να δηλώσουν την έννοια της αυτοπραγμάτωσης διαφορετικοί όροι και δόθηκαν διαφορετικές ερμηνείες όσον αφορά το περιεχόμενο της. Το «γένοιο οίος εσσί. μαθών» του Πινδάρου, το «γνώθι σεαυτόν» του Σωκράτη, η «μέθεξη με τον κόσμο των Ιδεών» του Πλάτωνα, η επίτευξη της «εντελέχειας» του Αριστοτέλη, η πορεία από το «κατ' εκόνα στο καθ' ομοίωσιν» του Χριστιανισμού, ο «εξανθρωπισμός του ανθρώπου» της σύγχρονης επιστήμης κλπ. αποτελούν διαφορετικούς όρους και υπονοούν διαφορετικές διαδικασίες για την αυτοπραγμάτωση του προσώπου. 

Σ' αυτά τα πλαίσια της αυτοπραγμάτωσης του ανθρώπου εν τάσσεται και η έννοια του προσώπου. Το πρόσωπο διαμορφώνεται ως αποτέλεσμα των προσπαθειών που καταβάλλει το άτομο για να επιτύχει

Δημιουργήθηκε έμβρυο ποντικιού κατά 4% άνθρωπος, το μεγαλύτερο ποσοστό ανθρώπινων κυττάρων σε ζώο μέχρι στιγμής

Δημιουργήθηκε έμβρυο ποντικιού κατά 4% άνθρωπος

Σύμφωνα με το CNN, οι επιστήμονες έχουν δημιουργήσει ένα έμβρυο ποντικιού κατά 4% ανθρώπινο.

Το δημιουργημένο υβρίδιο είναι αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αυτού που οι επιστήμονες ονομάζουν χίμαιρα ανθρώπου-ζώου ή με άλλα λόγια ενός οργανισμού που είναι φτιαγμένος από κύτταρα δύο διαφορετικών ειδών. Η υπό μελέτη χίμαιρα παρουσιάζει το μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπινων κυττάρων που έχει καταγραφεί ποτέ σε ζώο. Το εν λόγω πείραμα υποστηρίζει ότι πολλοί τύποι ανθρώπινων κυττάρων είναι δυνατό να παραχθούν σε έμβρυα ποντικιών και μάλιστα με πολύ πιο γρήγορο ρυθμό συγκριτικά με τα ανθρώπινα έμβρυα. Τα ευρήματα της συγκεκριμένης μελέτης που διεξάγεται από ερευνητές του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στο Buffalo  και του RoswellParkComprehensiveCancerCentreδημοσιεύτηκαν τις τελευταίες μέρες σε δύο αξιόλογα επιστημονικά περιοδικά.

Σύμφωνα, με τους διευθύνοντές του πειράματος τα εν λόγω ευρήματα παρουσιάζουν ποικίλα πλεονεκτήματα με κυριότερο το γεγονός ότι αποδεικνύουν τη δυνατότητα δημιουργίας πολλών ειδών ώριμων ανθρώπινων κυττάρων σε έμβρυα ποντικιών, τα οποία θα μπορούσαν μελλοντικά να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή κυττάρων, ιστών ακόμα και οργάνων συμβάλλοντας στη θεραπεία ασθενειών.

Αξίζει να γίνει μια ιδιαίτερη αναφορά στη μεθοδολογία της ερευνητικής ομάδας. Ειδικότερα, οι ερευνητές τοποθέτησαν με ένεση στο εσωτερικό των αναπτυσσόμενων εμβρύων ποντικιών 10 με 12 ανθρώπινα βλαστοκύτταρα. Μέσα σε 17 ημέρες, αυτά τα βλαστοκύτταρα είχαν πολλαπλασιαστεί σε εκατομμύρια ώριμα κύτταρα, περιλαμβάνοντας ανθρώπινα ερυθρά αιμοσφαίρια και κύτταρα του ματιού.  Σε αντίθεση με αυτόν τον αρκετά γρήγορο πολλαπλασιασμό, ένας αντίστοιχος αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων θα μπορούσε να παραχθεί στο εσωτερικό ανθρώπινων εμβρύων μετά από διάστημα 8 εβδομάδων, ενώ για την παραγωγή κυττάρων ματιού θα χρειαζόταν ακόμα περισσότερος χρόνος. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα της έρευνας JianFeng, οι προαναφερθείσες παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι ο χρόνος παραγωγής ανθρώπινων κυττάρων μπορεί να διαφοροποιηθεί, γεγονός που ανοίγει το δρόμο για πιο δραματικές μελλοντικές ανακαλύψεις.

Αξιοσημείωτη είναι, βέβαια, και η επιλογή της ομάδας να μετατρέψει ανθρώπινα πολυδύναμα βλαστοκύτταρα,

Υπακοή και Αυτονομία

Υπακοή και Αυτονομία

Χριστόφορος Παπαδόπουλος, Θεολόγος

Ένα άλλο γνώρισμα των αγίων είναι η υπακοή, η οποία είναι προϋπόθεση και αποτέλεσμα της άσκησης. Είναι και προϋπόθεση για την αρετή, αλλά είναι και η ίδια αρετή. Έγκειται στην εκούσια προσφορά του προσωπικού θελήματος στον Θεό. Αυτός που ασκεί την υπακοή επιθυμεί να μη γίνεται το δικό του θέλημα, αλλά του Θεού, το οποίο εκφράζεται πολλές φορές από την Εκκλησία, τον επίσκοπο, τον πνευματικό ή στα πλαίσια του Μοναστηριού, απ’ τον Ηγούμενο.

Η σύγχρονη κοινωνία προβάλλει το πνεύμα της αυτονομίας (όπως έχει κατανοήσει την αυτονομία τέλος πάντων), ιδεώδες της οποίας είναι ο άνθρωπος που «δεν υπακούει σε κανέναν και προσπαθεί να καταξιωθεί εκπληρώνοντας το θέλημά του ή και επιβάλλοντας αυτό στους άλλους» [341]. Ο σύγχρονος άνθρωπος θεωρεί ότι μπορεί να κρίνει ο ίδιος τί είναι ηθικό για τον εαυτό του και τί όχι. Αυτή είναι η ηθική αυτονομία στην αυθαίρετη μορφή της, όπως λανθασμένα προσλήφθηκε [342]. Αυτή η στάση όμως διασπά την ενότητα της ανθρώπινης φύσης και αποτέλεσε την αιτία της πτώσεως των πρωτοπλάστων. Η υπακοή των αγίων στον Θεό δεν είναι απλά και μόνο υπακοή σ’ έναν ουράνιο νομοθέτη, αλλά είναι στην ουσία της υπακοή στον νόμο της φύσεως. Η παρακοή έχει τη ρίζα της στην εγωϊστική έπαρση και αλλοτριώνει τον άνθρωπο απ’ τον Θεό, κάνοντάς τον εγωκεντρικό και ιδιοτελή. Το πνεύμα της παρακοής περιορίζει τον άνθρωπο στον εαυτό του, καθιστώντάς τον υποδουλωμένο στην αμαρτία και έτσι τον καταστρέφει. Οι άγιοι αναγνωρίζουν την διαστροφή που υπέστη η ανθρώπινη θέληση με την πτώση, κι ως εκ τούτου παραδίδουν τον εαυτό τους στον Θεό, με σκοπό την θεραπεία της. Η υπακοή συνδέεται με την πίστη, έχοντας η τελευταία την έννοια της εμπιστοσύνης. Ο άγιος εμπιστεύεται δηλαδή τον εαυτό του στον Θεό, επιθυμώντας να γίνει το θέλημά Του, παρά το δικό του. Η υπακοή είναι απαραίτητο στοιχείο για την πρόοδο του ανθρώπου στην αυτονομία. Ο άγιος ακολουθεί την αντίστροφη πορεία απ’ αυτήν των πρωτοπλάστων. Αντί της ανυπακοής, που υποδούλωσε τον άνθρωπο στα πάθη και στον θάνατο, προτιμάει την υπακοή, η οποία τον τελειοποιεί στις αρετές και του εξασφαλίζει την ζωή. Η υπακοή προϋποθέτει αλλά και οδηγεί στην ταπείνωση. Χωρίς αυτήν, η υπακοή, μπορεί να έχει τραγικά αποτελέσματα. Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης λέει ότι, η άσκηση αν δεν συνδέεται με την ταπεινή υπακοή μπορεί να οδηγήσει στην υπερηφάνεια [343]. Μόνο εν υπακοή διαφυλάττεται ο άνθρωπος από την υπερηφάνεια. Δηλαδή, χωρίς την υπακοή, η άσκηση, μπορεί να οδηγήσει στην ετερονομία στα πάθη, παρά στην αυτονομία που είναι ο αρχικός της σκοπός.

Η υπακοή είναι το μέσο που βοηθάει σημαντικά την μετάβαση απ’ το ηθικό επίπεδο στο οντολογικό, απ’ την ετερονομία στην αυτονομία. Όσο ο άνθρωπος την ασκεί, τόσο περισσότερο μαθαίνει να αγαπάει ανιδιοτελώς. Βγαίνει σιγα-σιγά απ’ το ατομικό του θέλημα και εισέρχεται στο ενιαίο ανθρώπινο φυσικό θέλημα, επαληθεύοντας έτσι το είναι του. Πληρότητα μπορεί να υπάρξει μόνο εν υπακοή. Κινούμενος στο ψυχολογικό ή ηθικό επίπεδο, ο άνθρωπος, αδυνατεί να θέλει το όντως συμφέρον για τη φύση του. Με την υπακοή στο θέλημα του Θεού, διαπιστώνει βιωματικά και εμπειρικά ότι το θέλημα του Θεού είναι αυτό που τελικά ήθελε εκ βάθους του είναι του. Έτσι, μεταμορφώνεται και εισάγεται στο οντολογικό επίπεδο, που καταλήγει σ’ όλ’ αυτά που είπαμε, στην πίστη, στην ελπίδα, στην ταπείνωση και στην αγάπη και γενικά σε όλες τις αρετές.

Τώρα, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αυτή η μετάβαση από το ηθικό στο οντολογικό επίπεδο, μάς τον διδάσκει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος. Λέει λοιπόν: «Η αρχή της νεκρώσεως κάποιου

El Greco - Προσωπογραφίες (Ντοκιμαντέρ)

El Greco

Ντοκιμαντέρ του Λευτέρη Χαρωνίτη, παραγωγής 2016, για τη ζωή και την καλλιτεχνική ιδιαιτερότητα του έργου του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου μέσα από τις προσωπογραφίες που φέρουν την υπογραφή του.

 Οι μελετητές της ιστορίας της Τέχνης, αλλά και το συνεχώς αυξανόμενο κοινό των έργων του, δεν παύουν να προσπαθούν να κατανοήσουν το «μυστήριο» που κρύβει το έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. Προσπαθούν να καταλάβουν την αισθητική ιδιαιτερότητά του που του επιτρέπει να παραμένει μοναδικός στην ιστορία της ζωγραφικής.

 Όπως έγραψε ο βυζαντινολόγος-ακαδημαικός Μανώλης Χατζηδάκης, «ο Δομήνικος ξεκινά και ωριμάζει μέσα στον μεσαιωνικό ενετοκρατούμενο κόσμο της Κρήτης, όπου ζωγραφίζει βυζαντινά - χωρίς να αγνοεί τα βενετσιάνικα– μυείται στη Βενετία τα μυστικά της μεγάλης τέχνης των μαστόρων της, δέχεται στη Ρώμη τα μανιερίστικα κατάλοιπα της τέχνης του Μιχαήλ Άγγελου και ελευθερώνεται στην Ισπανία του Φιλίππου Β΄, όπου τελικά ώριμος δίδει την καλλιτεχνική έκφραση σε έναν κόσμο που τη στερείται».

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος χωρίς προγόνους και απογόνους παραμένει πάντα ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους και ένα από τα πιο πρωτότυπα πνευματικά φαινόμενα όλων των εποχών.

«Δούλεψε σε μεγάλο αιώνα, μεγαλύτερος Απελλής, όχι για την επευφημία που αγοράζεται και την ιδιορρυθμία του θα τη θαυμάσουν δε θα τη μιμηθούν οι αιώνες….», έγραψε στο επιτάφιο σονέτο για τον Έλληνα φίλο του ο ποιητής Ορτένσιο Φελίξ Παραβιθίνο.

Για να κατανοήσει όμως κανείς αυτό το μυστικό της μοναδικότητας του Θεοτοκόπουλου, είναι απαραίτητο να παρακολουθήσει από τα πρώτα του βήματα την πνευματική και καλλιτεχνική του

Κρυονική: Ψεύτικη ελπίδα για ζωή ή ανάσταση με τη «σφραγίδα» της επιστήμης; - video

Kρυογονική

Με την ελπίδα να νικήσει το θάνατο μια έφηβη καρκινοπαθής στη Βρετανία κέρδισε το δικαίωμα να καταψυχθεί με τη μέθοδο της κρυονικής, ελπίζοντας πως στο μέλλον θα βρεθεί τρόπος να επανέλθει στη ζωή.

«Θεωρώ ότι η κρυονική μου δίνει μία δυνατότητα να θεραπευτώ και να ξυπνήσω, ακόμη κι έπειτα από εκατοντάδες χρόνια», ανέφερε η ίδια σε επιστολή της προς το δικαστή, ο οποίος έκανε δεκτό το αίτημά της.

«Ήταν 14 ετών, έξυπνη και με διαύγεια σκέψης. Ήταν αποφασισμένη

Η μάσκα που κρύβεις - Τρύπες

Η μάσκα που κρύβεις - Τρύπες

Τραγουδιστής: Τρύπες
Στίχοι: Γιάννης Αγγελάκας
Μουσική: Γιώργος Καρράς

Πριν λυτρωθείς απ’ τα δάκρυα που πνίγεις
Πριν σε προδώσει η μυρωδιά της φωτιάς

Πριν τυλιχτείς στις αλυσίδες της θλίψης
Πριν αρνηθείς τις μαχαιριές της χαράς

Η Αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο Σύγχρονο κόσμο και τα βιοηθικά ζητήματα

Ορθοδοξία και Βιοηθική

Στυλιανή Π. Στυλιανίδου, Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος MD, MSc Ιατρικής Α.Π.Θ. – Επιμελήτρια Α’, Π.Γ.Ν.Θ. ΑΧΕΠΑ. – Θεολόγος Α.Π.Θ., MSc Θεολογίας Α.Π.Θ.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία ασχολείται με επίκαιρα και ζωτικά θέματα, τα οποία απασχολούν τον άνθρωπο και τον κόσμο γενικότερα σήμερα. Καθώς εμπνέεται διαρκώς από την προσδοκία και την πρόγευση της Βασιλείας του Θεού, η Εκκλησία δεν αδιαφορεί για τα προβλήματα του ανθρώπου κάθε εποχής, αλλά, αντιθέτως, συμμετέχει στην αγωνία και στα υπαρξιακά προβλήματά του, απαλύνοντας, όπως εξάλλου και ο ίδιος ο Κύριος, την οδύνη και τις πληγές, τις οποίες προκαλεί το κακό στον κόσμο και χύνοντας, όπως ο καλός Σαμαρείτης «έλαιον και οίνον εις τα τραύματα αυτού (Λουκ.,ι΄,34) διά του λόγου «της υπομονής και παρακλήσεως» (Ρωμ. ιε΄, 4, Εβρ. ιγ΄, 22) και διά της εμπράκτου αγάπης. Ο λόγος της προς τον κόσμο αποβλέπει πρωτίστως όχι στο να κρίνει και να καταδικάσει τον κόσμο (πρβλ. Ιωάν. γ΄, 17 και ιβ΄47), αλλά στο να του προσφέρει σαν οδηγό το Ευ
αγγέλιο της Βασιλείας του Θεού, την ελπίδα και βεβαιότητα ότι οποιαδήποτε μορφή του κακού δεν έχει τον τελευταίο λόγο στον κόσμο και δεν θα καταφέρει να επιβληθεί.

Στις 18 Ιουνίου 2016 ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος συγκάλεσε στην Κρήτη την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, η οποία διακήρυξε την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, συζήτησε πλείστα θέματα πανορθοδόξου ενδιαφέροντος και κατέληξε σε σημαντικές αποφάσεις. Μεταξύ των θεμάτων που απασχόλησαν τη Σύνοδο ήταν και η βιοηθική, η οποία αξιολογήθηκε ως πολύ σημαντική, καθώς επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε σοβαρά ηθικά και υπαρξιακά προβλήματα που αφορούν στο νόημα της ζωής και του κόσμου. Η συμμετοχή της ορθόδοξης ηθικής στο σύγχρονο διεπιστημονικό διάλογο για τη βιοηθική κρίνεται από τη Σύνοδο ως απαραίτητη, αφού, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται, «η Ορθόδοξος Εκκλησία δεν είναι δυνατόν να παραμείνη εις το περιθώριον της συζητήσεως τόσον σπουδαίων ανθρωπολογικών, ηθικών και υπαρξιακών ζητημάτων».

Βέβαια, δεν ήταν η πρώτη φορά που επιχειρούνταν η εξέταση βιοηθικών ζητημάτων από τη σκοπιά της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το ίδιο έγινε και κατά την Ιερά Σύναξη των Ορθοδόξων Προκαθημένων, η οποία έλαβε χώρα στο Φανάρι στις 9-12 Οκτωβρίου 2008 και αποφάσισε τη σύσταση Διορθόδοξης Επιτροπής, η οποία θα μελετούσε τα θέματα της βιοηθικής. Τα θέματα αυτά έχουν απασχολήσει, επίσης, και πολλές τοπικές Εκκλησίες. Για παράδειγμα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο πριν από μια δεκαετία περίπου σχεδίαζε τη σύσταση Διορθόδοξης Επιτροπής Βιοηθικής, η οποία όμως τελικά ποτέ δεν λειτούργησε. Ακόμη, η Εκκλησία της Ελλάδος έχει συστήσει ήδη από το 1998 μια επιτροπή βιοηθικής, η οποία έχει στο μεταξύ δημοσιεύσει τις θέσεις της σε πολλά θέματα, ενώ το Πατριαρχείο Μόσχας εξέδωσε το 2000 μια εκτενή εγκύκλιο επί κοινωνικών θεμάτων, στην οποία τοποθετείται στα σημαντικότερα θέματα της βιοηθικής. Ωστόσο, για πρώτη φορά, μια Σύνοδος, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από τις περισσότερες κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες, διατύπωσε επισήμως τις θέσεις της για τη βιοηθική, γεγονός που αναμφίβολα καταδεικνύει τη σημασία των θέσεων αυτών. Σε αντίστοιχες ενέργειες έχουν προβεί και τα Πατριαρχεία Σερβίας και Ρουμανίας.

Οι θέσεις της Συνόδου για τη βιοηθική καταγράφονται κυρίως στα εξής τρία κείμενα: α) στην Εγκύκλιο, β) στο Μήνυμα και γ) στο κείμενο που φέρει τον τίτλο «Η αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις τον σύγχρονον κόσμον». Όμως, πέρα από τα κείμενα αυτά, αναφορές στη βιοηθική απαντούν και σε άλλες ενότητες, ιδιαίτερα σε αυτές που αφορούν στην αξία του ανθρωπίνου προσώπου και στην ελευθερία και ευθύνη του ανθρώπου.

Ως προς το περιεχόμενο, παρατηρούμε ότι παρουσιάζεται το αντικείμενο του σύγχρονου βιοηθικού προβληματισμού για τις εξελίξεις στο χώρο των θετικών επιστημών και της βιοτεχνολογίας, επισημαίνεται η σημασία του για τον άνθρωπο, αναδεικνύεται η ανάγκη θεώρησής του από την άποψη της ορθόδοξης ηθικής και περιγράφονται τα κριτήρια διαμόρφωσης μιας θεολογικής προσέγγισης με βάση την πνευματική εμπειρία της ορθόδοξης παράδοσης. Η Σύνοδος μίλησε γενικά για τη βιοηθική και δεν διατύπωσε θέσεις για συγκεκριμένα βιοηθικά θέματα, όπως είναι π.χ. η έκτρωση, η ευθανασία, η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και η μεταμόσχευση οργάνων. Αυτή η παράλειψη μπορεί να οφείλεται στο ότι το εύρος των βιοηθικών θεμάτων είναι μεγάλο και ίσως δεν ήταν δυνατόν να καταγραφούν οι απόψεις για όλα αυτά μόνο σε μία Σύνοδο. Ακόμη, ενδέχεται να μην έχει αναπτυχθεί ευρύς προβληματισμός για όλα αυτά τα θέματα.

Εκτιμούμε ότι, πέρα από την εύλογη αυτή πρακτική διάσταση, με τον περιορισμό στην ορθή κατανόηση του βιοηθικού προβληματισμού και κυρίως με τη διατύπωση των κριτηρίων μιας ορθόδοξης προσέγγισης υποδηλώνεται η σημασία τους, η οποία είναι μεγαλύτερη από επιμέρους θέσεις της Εκκλησίας σε συγκεκριμένα θέματα. Αυτό άλλωστε που διακυβεύεται δεν είναι τόσο η ορθότητα ορισμένων ιατρικών επεμβάσεων ή επιλογών, όσο η ίδια η αξία της ζωής του ανθρώπου και η θεώρησή του ως προσώπου. Εξάλλου, νεότερες επιστημονικές εξελίξεις διαφοροποιούν συχνά τα δεδομένα σε πολλά θέματα βιοηθικής, ενώ διαρκώς προστίθενται καινούρια τέτοια θέματα και έτσι η μελέτη τους και η επεξεργασία τους απαιτεί χρόνο. Ένα από τα θέματα αυτά είναι και αυτό της παρηγορητικής φροντίδας, στο οποίο όμως δεν γίνεται μνεία σε δράσεις όπως τις παραπάνω. Ωστόσο και αυτό κατά τη γνώμη μας θα έπρεπε να συζητείται, ώστε να εντοπιστούν τυχόν εσφαλμένοι χειρισμοί, να βελτιωθούν οι στρατηγικές της διαδικασίας και να προκύψουν καλύτερα αποτελέσματα.

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η Σύνοδος προέταξε και ανέδειξε την πνευματική διάσταση του προβληματισμού και τα θεμέλια μιας ορθόδοξης ηθικής προσέγγισης για σημαντικά θέματα που αφορούν την ανθρώπινη προσωπικότητα και το σεβασμό που δικαιούται. (Βάντσος, 2017).

Εγκύκλιος της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας. (Απόσπασμα)

Παρακάτω θα παραθέσουμε δυο παραγράφους από την Εγκύκλιο της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της

Κλασικά σφάλματα στην επιχειρηματολογία μας – video

 

Το βίντεο της παρούσας ανάρτησης αναφέρεται σε διάφορα λογικά σφάλματα  που διαπράττουμε κατά την επιχειρηματολογία μας, τα περισσότερα εκ των οποίων σχετίζονται με τη στατιστική.

Αλγόριθμος «μεταφράζει» αυτόματα τις σκέψεις των ανθρώπων

Αλγόριθμος «μεταφράζει» αυτόματα

τις σκέψεις των ανθρώπων

Τεχνητή νοημοσύνη εγκέφαλος: Ακόμη ένα βήμα για τη δημιουργία μηχανών που καταλαβαίνουν τι λέει ο άνθρωπος.

Ερευνητές στις ΗΠΑ δημιούργησαν έναν αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης, ο οποίος μπορεί να αποκωδικοποιήσει τη νευρωνική δραστηριότητα του εγκεφάλου και να τη «μεταφράσει» σε πραγματικό χρόνο σε προτάσεις με μεγάλη ακρίβεια (σφάλμα μόνο 3%), κάτι που επιτυγχάνεται για πρώτη φορά σε αυτό το βαθμό. Οι διεπαφές εγκεφάλου-μηχανής (brain-machine interfaces) είχαν έως τώρα περιορισμένη επιτυχία στο να αποκωδικοποιήσουν τη σκέψη με βάση μόνο την εγκεφαλική δραστηριότητα και έτσι να δημιουργήσουν τεχνητή ομιλία, έχοντας πετύχει ακρίβεια αρκετά μικρότερη από τη φυσική ομιλία.Μέχρι σήμερα δεν είχαν καταφέρει να «διαβάσουν» ολόκληρες προτάσεις παρά μόνο λέξεις.

Αυτή τη φορά, οι ερευνητές, με επικεφαλής τους Τζόζεφ Μέικιν και Έντουαρντ Τσανγκ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Σαν Φρανσίσκο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό νευροεπιστήμης «Nature Neuroscience», αξιοποίησαν τις τελευταίες εξελίξεις στο πεδίο της μηχανικής μετάφρασης για να εκπαιδεύσουν τεχνητά νευρωνικά δίκτυα να μετατρέπουν απευθείας τα σήματα των νευρώνων σε προτάσεις. Τέσσερις εθελοντές, στο κρανίο των οποίων είχαν εμφυτευθεί ηλεκτρόδια καταγραφής της νευρωνικής δραστηριότητας, διάβαζαν φωναχτά προτάσεις κειμένου. Το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης έμαθε έτσι να συσχετίζει τα νευρωνικά σήματα με την ομιλία και τα συστατικά των λέξεων (φωνήεντα, σύμφωνα κ.ά.), ενώ στη συνέχεια έμαθε να «δένει» τις λέξεις σε προτάσεις.

Η ακρίβεια του αλγόριθμου είναι ανάλογη εκείνης που χρησιμοποιούν τα «έξυπνα» επαγγελματικά υπολογιστικά συστήματα αυτόματης μετατροπής της ομιλίας σε γραπτό κείμενο. Πάντως, σύμφωνα με

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του κορωνοϊού: Μοναξιά και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του κορωνοϊού:

 Μοναξιά και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές

Η απολύτως επιβεβλημένη απομόνωση στο σπίτι, η αποφυγή των κοινωνικών επαφών και η τακτική τήρηση μέτρων υγιεινής και αυτοπροστασίας λόγω της εξάπλωσης του κορονοϊού έχουν αναπόφευκτες ψυχολογικές παρενέργειες σε ορισμένους ανθρώπους. Η ένταση της μοναξιάς και των ψυχαναγκαστικών συμπεριφορών, όπως το αδιάκοπο πλύσιμο των χεριών, είναι δύο από αυτές τις επιπτώσεις.

Οι επιστήμονες έχουν δείξει εδώ και καιρό ότι η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά συχνά - αλλά όχι πάντα- μπορούν να επιδράσουν αρνητικά και στη σωματική υγεία ενός ανθρώπου, όχι μόνο στην ψυχική. Οι άνθρωποι που νιώθουν αποκομμένοι από τους υπόλοιπους, σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, είναι πιθανότερο να κρυολογήσουν, να εμφανίσουν καρδιοπάθεια, μειωμένες νοητικές-γνωστικές λειτουργίες, κατάθλιψη και τελικά μικρότερο προσδόκιμο ζωής. Σε βάθος χρόνου η μοναξιά έχει συνέπειες ανάλογες του καπνίσματος ή της παχυσαρκίας.

Μια πρόσφατη μελέτη στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό «The Lancet», με επικεφαλής τη δρ Σαμάνθα Μπρουκς του Τμήματος Ψυχολογικής Ιατρικής του Βασιλικού Κολλεγίου (King's) του Λονδίνου, η οποία αξιολογεί τα έως τώρα δεδομένα από όλες τις σχετικές έρευνες, βρήκε ότι η καραντίνα και η απομόνωση διαρκείας μπορούν να οδηγήσουν σε μετατραυματικό στρες, άγχος, κατάθλιψη, αλλά επίσης σε κόπωση, πτώση ηθικού του κοινού και δημόσια αντίδραση τελικά.

Όπως τονίζεται, «η καραντίνα είναι συχνά μια δυσάρεστη εμπειρία για όσους υποβάλλονται σε αυτήν. Η απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα, η απώλεια της ελευθερίας, η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της νόσου, αλλά και η βαρεμάρα, μπορούν μερικές φορές να έχουν δραματικές συνέπειες». Αυτοκτονίες, θυμός και μηνύσεις έχουν κατά καιρούς ακολουθήσει προηγούμενες καραντίνες σε ξεσπάσματα επιδημιών. Γι' αυτό, οι ερευνητές τονίζουν ότι «τα δυνητικά οφέλη μιας υποχρεωτικής μαζικής καραντίνας πρέπει να ζυγιστούν προσεκτικά σε σχέση με το πιθανό ψυχολογικό κόστος».

Οι αορίστου χρόνου καραντίνες είναι πιθανότερο να έχουν περισσότερες αρνητικές παρενέργειες, γι' αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, πρέπει να περιορίζονται στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα και το κοινό να έχει από τις αρμόδιες αρχές μια σαφή εξήγηση για τα μέτρα και μια πειστική δικαιολόγηση των θυσιών του. Όπως λένε οι ερευνητές, «οι αρχές δημόσιας υγείας πρέπει να δίνουν έμφαση στο ότι η αυτο-απομόνωση αποτελεί αλτρουιστική επιλογή» (δηλαδή έμπρακτη απόδειξη ενδιαφέροντος για τους άλλους και όχι μόνο αυτο-προστασία).

Εν μέσω πανδημίας κορονοϊού, τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και αποφυγής των κοινωνικών επαφών (social distancing) είναι αναπόφευκτα και αναγκαία, καθώς μπορούν να σώσουν πολλές ζωές. Συνεπώς αποτελεί ατομική ευθύνη του καθενός να τα τηρήσει και να αναστείλει προσωρινά τις κοινωνικές τάσεις του για παρέες και διασκέδαση. Όσο περισσότερο πείθεται ο κόσμος ότι πρέπει όντως να φοβάται και όσο εμπεδώνεται παράλληλα ένα αίσθημα κοινωνικής ευθύνης, τόσο περισσότερο θα συμμορφώνεται.

Ευτυχώς στην εποχή του διαδικτύου, των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του Skype και των smartphones, είναι πολύ ευκολότερο από ό,τι στο παρελθόν να μένει κανείς σπίτι, χωρίς να νιώθει μόνος και αποκομμένος από τους συγγενείς, τους φίλους του και την κοινωνία γενικότερα. Η τεχνολογία συχνά έχει κατηγορηθεί ότι φέρνει μοναξιά, αλλά, όπως δείχνει και μια πρόσφατη έρευνα της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, είναι στο χέρι των περισσότερων ανθρώπων -με εξαίρεση τους ψηφιακά αναλφάβητους- να αξιοποιήσουν την τεχνολογία για να σπάσουν την απομόνωση.

Τώρα, εν μέσω της πρόκλησης της νόσου Covid-19, είναι η ώρα να φανεί πόσο χρήσιμη είναι η νέα τεχνολογία. Οι άνθρωποι μπορούν να εργάζονται και να συνεργάζονται από το σπίτι τους σχεδόν σαν να βρίσκονται στον ίδιο χώρο, μπορούν να μιλάνε πρόσωπο με πρόσωπο από τις οθόνες των συσκευών τους (Skype, video chat), μπορούν να δικτυωθούν με ποικίλους τρόπους και να ανταλλάξουν απόψεις, μπορούν να κάνουν ηλεκτρονικά μαθήματα σαν να βρίσκονται στην τάξη ή να παίξουν ομαδικά ηλεκτρονικά παιγνίδια.

Iδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Οι άνθρωποι με Iδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ - Obsessive-Compulsive Disorder - OCD) που πάντα έπλεναν υπερβολικά συχνά τα χέρια τους, τώρα -με τις οδηγίες για συχνό πλύσιμο λόγω του

Κοινωνική Δικαιοσύνη και Ορθόδοξη Θεολογία. Μια προκήρυξη

Κοινωνική Δικαιοσύνη και Ορθόδοξη Θεολογία

Θανάσης Παπαθανασίου

«Ακούστε με τώρα κι εσείς οι πλούσιοι. Κλάψτε με γοερές κραυγές για τα βάσανά σας, που όπου να ’ναι έρχονται. Ο πλούτος σας σάπισε, και τα ρούχα σας τα ’φαγε ο σκόρος^. το χρυσάφι σας και το ασήμι κατασκούριασαν, και η σκουριά τους θα είναι μαρτυρική κατάθεση εναντίον σας και θα καταφάει τις σάρκες σας σαν τη φωτιά. Κι ενώ πλησιάζει η κρίση εσείς μαζεύετε θησαυρούς. Να, ο μισθός των εργατών που θέρισαν τα χωράφια σας κι εσείς τους τον στερήσατε κραυγάζει^. Και οι κραυγές των θεριστών έφτασαν ως τα αυτιά του παντοδύναμου Κυρίου. Ζήσατε πάνω στη γη με απολαύσεις και σπατάλες. Παχύνατε σαν τα ζώα, που τα πάνε για σφάξιμο. Καταδικάσατε και φονεύσατε τον αθώο^. δεν σας πρόβαλε αντίσταση».

Θα μπορούσε, ίσως, να είναι απόσπασμα από προκήρυξη των μεγάλων κοινωνικών εξεγέρσεων του 20^ου αι. Είναι, ωστόσο, κείμενο που γράφτηκε πριν από είκοσι, χοντρικά, αιώνες^. απόσπασμα από την Καινή Διαθήκη, και, συγκεκριμένα, από την επιστολή του αποστόλου Ιακώβου (5:1~6). Κατά πόσο, βέβαια, αποδέχονται τη φιλοσοφία του όσοι δηλώνουν θρησκευόμενοι και, αντίστοιχα, κατά πόσο γνωρίζουν την ύπαρξη τέτοιας σκέψης στους κόλπους του Χριστιανισμού όσοι δηλώνουν μη Χριστιανοί, είναι ερωτήματα, στα οποία η απάντηση μάλλον δεν μπορεί να είναι αισιόδοξη. Η υποβάθμιση (πολύ περισσότερο: η στρέβλωση) του Χριστιανισμού σε ένα ανώδυνο σύστημα ηθικιστικού, ατομοκεντρικού και εφησυχαστικού καθωσπρεπισμού αποτελεί μέσα στην ιστορία έναν αδιάκοπο πειρασμό.

α΄ Η αποστέρηση του εργατικού μισθού ως φόνος 

Η παραστατικότατη μεταφορά του απ. Ιακώβου του αποστερημένου εργατικού μισθού να κραυγάζει προς τον ουρανό δεν είναι καθόλου τυχαία. Έχει χρησιμοποιηθεί όποτε χρειάστηκε να επισημανθούν τα πλέον βαριά αμαρτήματα: βοά προς τον Θεό το αίμα του δολοφονημένου Άβελ, τα αμαρτήματα των Σοδόμων, η τυραννία των Εβραίων στην Αίγυπτο και ο αποστερημένος μισθός, και μάλιστα είτε αφορά Εβραίο, είτε ξένο εργάτη. «Μην εκμεταλλεύεσαι ποτέ», λέει ο Γιαχβέ στον Ισραηλίτη, «το μισθωτό, το δυστυχισμένο και το φτωχό συμπατριώτη σου ή τον ξένο που ζει σε μια από τις πόλεις της χώρας σου. Να του δίνεις κάθε μέρα το μεροκάματό του, πριν από τη δύση του ήλιου^. γιατί είναι φτωχός και το έχει ανάγκη. Αλλιώς αυτός θα φωνάξει εναντίον σου στον Κύριο, κι αυτό θα σου καταλογιστεί για αμαρτία» (Δευτ. 24:14~15). «Όποιος από το διπλανό του τη διατροφή του αφαιρεί, είναι το ίδιο σαν να τον σκοτώνει^. κι όποιος δε δίνει στον εργάτη το μισθό του, είναι φονιάς» (Σοφ. Σειρ. 34:22).

Αυτή η αντιστοίχιση εκμετάλλευσης και φόνου πέρασε και στη χριστιανική Εκκλησία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ως «φονεύσας τον αδελφόν αυτού» καθαιρείται ο ανάλγητος κληρικός που δεν συνδράμει τον φτωχό συνάδελφό του. Κατά τον αγ. Νικόδημο τον Αγιορείτη σ’ αυτόν που αποστερεί το μισθό του εργαζόμενου, πρέπει να επιβάλλονται τα επιτίμια που επιβάλλονται στον φονιά.

β΄ Η νομιμότητα της ταξικής κοινωνίας 

Δεν έχουν λείψει μέσα στην ιστορία απόψεις θεολογούντων ότι τάχα η ταξική κοινωνία είναι θέλημα Θεού, ότι οι πλούσιοι έχουν οριστεί από τον Θεό για να διαχειρίζονται τα υλικά αγαθά και ότι η ιδιότητα του φτωχού δίνεται επίσης από τον Θεό για να έχουν ορισμένοι άνθρωποι την πολύτιμη ευκαιρία να ασκούνται στην υπομονή.

Σε ορισμένα βιβλία της Π.Δ. ο πλούτος είναι ταυτόσημος με την αδικία^. σε άλλα, εν τούτοις, εμφανίζεται ως θεία επιβράβευση της ανθρώπινης ευσέβειας. Στην Κ.Δ., όμως, αυτή η δεύτερη αντίληψη απουσιάζει^.

Ο νέγρος ο ζωγράφος

Ο νέγρος ο ζωγράφο

Ερμηνεία: Φαραντούρη Μαρία
Συνθέτης: Λοΐζος Μάνος
Στιχουργός: Νεγρεπόντης Γιάννης
Έτος Κυκλοφορίας: 1975

Στίχοι

Νέγρο Χριστό, ζωγράφισε ο Τζακ
ο Νέγρος ο ζωγράφος με τη χρυσή καρδιά
ο Τζακ που είναι γνωστός σε όλο το Καρτιέ Λατέν.

Τι ξέρουν οι λευκοί απ’ το Χριστό
τι ξέρουν απ’ τα πάθη του, τι ξέρουν;

Η Θρησκεία του Ταοϊσμού

ΛΑΟ-ΤΣΕ:Η Θρησκεία του Ταοϊσμού

Αναστασίου Αρχιεπισκόπου Αλβανίας

ΛΑΟ-ΤΣΕ: Παραδόσεις για τον βίο του

Στον Λάο-Τσέ η κινεζική παράδοση αποδίδει το ξεκίνημα μιας φιλοσοφικής τάσεως -και αργότερα μιας θρησκευτικής σχολής-, του Ταοϊσμού, που επιδιώκει την παράταση και την πλήρωση της ζωής με την περισυλλογή. Πρόκειται για μια ασαφή κινεζική προσωπικότητα του 6ου αι. π.Χ. Το όνομα Λάο-Τσέ σημαίνει «γέροντας-διδάσκαλος» και πρόκειται μάλλον για τίτλο. Σχετικά με τη ζωή του αναφέρονται τόσο ελάχιστα και εξαιρετικά αμφίβολα στοιχεία, ώστε να αμφισβητείται και το αν υπήρξε ιστορικό πρόσωπο. Οι περισσότεροι όμως μελετητές δέχονται ότι ο πυρήνας του βιβλίου Τάο-τέ-Τσίνγκ («Πραγματεία για την οδό και τη δύναμή της», ελλην. απόδοση Ανδρ. Τσακαλή, 1976), που συνδέθηκε με το όνομά του και που μέχρι την περίοδο των Χάν ονομαζόταν «Το κείμενο Λάο-Τσέ», πρέπει να αποδοθεί σε μια πολύ σημαντική ιστορική μορφή, την οποία ταυτίζουν με τον Λάο-Τσέ. Το κείμενο αυτό, με το λιτό, πυκνό, αινιγματικό ύφος του, υποδηλώνει όχι ένα συγγραφέα, αλλά πολλούς στοχαστές. Ωστόσο είναι ανεπτυγμένο γύρω από έναν κεντρικό άξονα, ο οποίος κάλλιστα μπορεί να προέρχεται από έναν κινέζο στοχαστή του 6ου π.Χ. αι., λίγο πιο ηλικιωμένο από τον Κομφούκιο.
Ο Σσ-μά Τσιάν, ο πατέρας της κινεζικής ιστορίας, συνέθεσε γύρω στα 100 π.X. μια βιογραφία του Λάο-Τσέ, όπου φαίνεται συγχέει τον Λάο Λάι-Τσέ, ιστορικό της δυναστείας Τσού, με τον ερημίτη Λί Έρλ. Τον θεωρεί γεννημένο στο Τσύ-Γιέν, χωριό της επαρχίας Χού, στο κράτος Τσού, στο σημερινό Λού-γί της επαρχίας Χονάν. Αναφέρεται ότι είχε θέση αρχειοφύλακα, ίσως ιστοριογράφου στο παλάτι του βασιλείου του Λώ, και ότι κάποτε συναντήθηκε με τον νεότερό του Κομφούκιο. Ο Λάο-Τσέ προτιμούσε την ησυχία και την απάθεια. Μπροστά στην αναμενόμενη κατάρρευση της δυναστείας Τσού, προτίμησε να απομακρυνθεί από το επερχόμενο χάος. Στράφηκε στα δυτικά , στο όρος του Παραδείσου, Κούν Λούν. Στα σύνορα τον σταμάτησαν και του ζήτησαν να αναπτύξει τις φιλοσοφικές του απόψεις. Υποτίθεται ότι παρέμεινε εκεί και έγραψε ένα κείμενο πέντε χιλιάδων λέξεων, που φεύγοντας παρέδωσε στον φύλακα των στενών, Χίν-Τσί. Κατόπιν αναχώρησε και τίποτε πια δεν ακούστηκε γι' αυτόν. Παραδόσεις αναφέρουν ότι έζησε ως ερημίτης μέχρι τα βαθιά γεράματα -ως τα εκατόν πενήντα ή διακόσια χρόνια.
Η ομίχλη, όπου κινείται η φυσιογνωμία του Λάο-Τσέ, συνταιριάζει με το γεγονός ότι ήταν μάλλον ένας ερημίτης ευγενής, του οποίου η διδασκαλία υπογράμμιζε την εσωτερική γαλήνη, τη σιωπή και την αδιαφορία για το ιστορικό γίγνεσθαι. Όσο όμως ομιχλώδης είναι η ιστορία του, τόσο λαμπερό εμφανίζεται το πρόσωπό του μέσα στις ακτίνες των ταοϊστικών θρύλων, που ζήτησαν να καθορίσουν τη μορφή του με σαφήνεια και αίγλη. Στις κινεζικές απεικονίσεις παρουσιάζεται σαν γέρος με πρόσωπο μικρού παιδιού. Ο θρύλος τον θέλει να γεννιέται ώριμος γέροντας, αφού έμεινε 62 χρόνια στην κοιλιά της μητέρας του, η οποία τον συνέλαβε κυττάζοντας ένα διάττοντα αστέρα. Η ταοϊστική παράδοση αργότερα όρισε με ακρίβεια ως ημέρα της γεννήσεώς του την 4η Σεπτεμβρίου του 604 π.Χ. Η μορφή του Λάο-Τσέ δεν έπαψε να είναι σεβαστή σε όλα τα στρώματα της κινεζικής κοινωνίας. Για τον λαό έγινε άγιος και θεοποιήθηκε.
Μία έπιγραφή του 165 μ.Χ. τον περιγράφει ως «απόρροια του αρχέγονου χάους», «συναιώνιο με τα φωτεινά σώματα», δηλαδή, τον ήλιο, τη σελήνη, τα άστρα.

Διδασκαλία

Γλυπτό του Λάο Τσε μέσα στη φύση

Το Τάο-τέ-Τσίνγκ (ή Ντάου-ντά-τζίνγκ), που αποτελεί τη βασική έκφραση της σκέψεως του Λάο-Τσέ, κρατάει αρνητική στάση στη γνώση, τη δράση, τη δόξα, τον πλούτο. Καθορίζει μια γραμμή ασκητική. Κεντρική θέση κατέχει η διδασκαλία περί «Τάο» (κατά προσέγγιση, προφέρεται «Ντάου»), που προσδιορίζεται με αποφατική γλώσσα και αντιφατικές φράσεις. Είναι αθέατο, άφατο, άπιαστο, απρόσωπο. αλλά είναι αιώνιο, η πρώτη και τα πάντα περιέχουσα αρχή του σύμπαντος. Πρόκειται για μια διάθεση μονιστική, που διαβλέπει απόλυτη ενότητα στο σύμπαν. Ο Λάο-Τσέ θέλει τον άνθρωπο ταπεινό, πράο κι ευχαριστημένο με τα λίγα. Η πρωτόγονη απλότητα είναι το ιδανικό του. Η στάση που προτείνει στη ζωή είναι η απάθεια και η ησυχία. Η περίφημη θέση του, το «γουό γουάι», θα μπορούσε να συνοψισθεί στην παρότρυνση «μην κάνεις τίποτε», ή «κάνε το καθετί μην κάνοντας τίποτε».
Η σκέψη του Λάο-Τσέ οδήγησε την κινεζική φιλοσοφία σε μια στάση διαμετρικά αντίθετη από τον

Η Αγία Σοφία και οι Θυγατέρες της Πίστις, Έλπίς και Αγάπη

Η Αγία Σοφία και οι Θυγατέρες της

Πίστις, Έλπίς και Αγάπη

Μεταξύ των αρχαιότερων μαρτύρων της χριστιανικής πίστεως συγκαταλέγονται η αγία Σοφία και οι τρείς θυγατέρες της Πίστις, Έλπίς και Αγάπη, αφού πρόσφεραν την ζωή τους ως «λογική λατρεία» στον Ιησού Χριστό, κατά τα χρόνια που αυτοκράτορας στην Ρώμη ήταν ο Αδριανός(117-138).

Η αγία ζωή τους και το μαρτυρικό τέλος των τριών θυγατέρων αποτελούσαν επί αιώνες παράδειγμα προς μίμηση των χριστιανών. Η μνήμη τους τιμόταν με ευλάβεια και οι διηγήσεις για την άθλησή τους αποτελούσαν προσφιλές άκουσμα και εποικοδομητικό ανάγνωσμα. Ιδιαίτερα μάλιστα κατά την βυζαντινή περίοδο, όποτε είχαν αναδειχθεί σημαντικοί συναξαριστές και αγιολόγοι. Το υλικό αυτό, διάσπαρτο σε διάφορες συλλογές, το περισυνέλεξε με ζήλο και με κόπο ο άγιος Συμεών (περί το 910-987).

Μεταξύ των έργων του, ο άγιος Συμεών (τιμάται στις 9 Νοεμβρίου), έγραψε και το «Μαρτύριον των αγίων γυναικών Σοφίας και των θυγατέρων αυτής Πίστεως, Ελπίδος και Αγάπης» (περιέχεται στον τόμο 115, στήλες 497-514 της Ελληνικής Πατρολογίας του J. - P.Migne), από το οποίο και αντλούνται όλα τα στοιχεία που παρατίθενται στη συνέχεια του παρόντος.

Χήρα με τρείς θυγατέρες στη Ρώμη

Στα χρόνια που βασίλευε στην κοσμοκράτειρα Ρώμη ο Αδριανός, σε μια πόλη της Ιταλίας (οι παλαιότερες πηγές αναφέρουν ότι αυτή βρισκόταν κοντά στα Μεδιόλανα, το σημερινό Μιλάνο), ζούσε η ευσεβής και πιστή στον Θεό Σοφία. Καταγόταν από σπουδαία οικογένεια, αλλά σχετικά νωρίς έμεινε χήρα με τρείς θυγατέρες. Για λόγους που δεν είναι γνωστοί, αργότερα η Σοφία πήρε τις τρείς κόρες της και πήγε στη Ρώμη, όπου συνέχισαν την ενάρετη ζωή τους. Ο συναξαριστής σημειώνει ότι οι θυγατέρες της ήταν και οι τρείς πολύ όμορφες αλλά και με άριστη αγωγή. Άλλωστε η μητέρα τους δεν είχε μόνο το όνομα Σοφία. Διέθετε και την όντως σοφία, που πηγάζει από τον Θεό, γιατί και έχει τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της αγνότητας, της ειρήνης, της επιείκειας, της υπακοής, της ευσπλαχνίας και των καλών έργων.

Έτσι, δεν επέλεξε συμπτωματικά και τα ονόματα των τριών θυγατέρων της, αφού τους έδωσε τα ονόματα που συνοψίζουν τις τρείς βασικές αρετές του χριστιανού, τις οποίες επισημαίνει ο απόστολος Παύλος στον «ύμνο της αγάπης» (Α΄ Κορ. 13,13): νυνί δε μένει πίστις, ελπίς, αγάπη. Και τόσο με το παράδειγμα της όσο και με την ανατροφή που τους έδωσε, οι τρείς θυγατέρες της επιβεβαίωναν στην πράξη ότι όντως βίωναν και την πίστη και την ελπίδα και την αγάπη. Ήταν αντάξια προς τη ρίζα και τον κορμό κλαδιά!

Στη Ρώμη όπου ζούσαν πλέον μητέρα και κόρες, ο αυτοκράτορας Αδριανός, αν και διακρινόταν για τη μεγάλη μόρφωση του, για το πολιτιστικό του έργο και άλλα –σε αντίθεση με έτερους προκατόχους του πολλοί από τους οποίους ήταν αγροίκοι-, εντούτοις δεν έδειξε την απαιτούμενη προσπάθεια και ευελιξία για να κατανοήσει το πνεύμα και την ανωτερότητα της νέας χριστιανικής πίστεως, που κήρυξε ο Ιησούς Χριστός και οι απόστολοι του. Μένοντας προσκολλημένος στην ειδωλολατρία, κήρυξε το έτος 126 μ.Χ. διωγμό κατά των χριστιανών, τους οποίους άλλοτε με βασανιστήρια και άλλοτε με υποσχέσεις ή απειλές, προσπαθούσε να πείσει να αρνηθούν την πίστη τους και να θυσιάσουν στους ειδωλολατρικούς θεούς.

Συλλαμβάνονται και οδηγούνται στον αυτοκράτορα

Δεν άργησε να γίνει γνωστή στην Ρώμη η άφιξη της Σοφίας και των θυγατέρων της, όχι μόνο γιατί ήταν από σπουδαία οικογένεια, αλλά κυρίως από το γεγονός ότι μια χήρα γυναίκα με τρείς ωραιότατες κόρες ζούσαν με σύνεση και αρετή, σε μια κοινωνία κατά βάση έκφυλη και αμαρτωλή. Και ο αρχέκακος διάβολος που οθονεί και πολεμά την σωφροσύνη, την αγνότητα και την αφοσίωση στον Θεό, μηχανεύτηκε ένα τρόπο για να θέσει σε δοκιμασία τις τέσσερις αυτές ψυχές. Και πως ενήργησε;

Υποκίνησε τον Αντίοχο, που ήταν διοικητής της Ρώμης, να ενημερώσει τον αυτοκράτορα Αδριανό, «με δόλια γλώσσα και λόγια μίσους», ότι οι τέσσερις αυτές ψυχές πιστεύουν στον Θεό των χριστιανών και περιφρονούν τους δικούς τους θεούς.

Ο αυτοκράτορας εξοργίστηκε. Και έδωσε αμέσως εντολή στον επικεφαλής των σωματοφυλάκων του να σπεύσουν να συλλάβουν τη Σοφία και τις τρείς θυγατέρες της, προκειμένου να τις οδηγήσουν ενώπιόν του. Η εντολή εκτελέστηκε χωρίς καθυστέρηση. Καθώς δε οι σωματοφύλακες εμφανίστηκαν για να τις συλλάβουν, μητέρα και κόρες, ενωμένες πνευματικά και αποφασισμένες για να δώσουν ομολογία πίστεως «παντί τω αιτούντι», καθώς οδηγήθηκαν στο βήμα του ηγεμόνα, νοερά ζήτησαν την ενίσχυση του Χριστού, που είχε διαβεβαιώσει τους μαθητές και αποστόλους του, αλλά και κάθε χριστιανό: Να μη φοβηθείτε αυτούς που θανατώνουν το σώμα, δεν μπορούν όμως να θανατώσουν την ψυχή· και όταν σας οδηγήσουν σε ηγεμόνες και βασιλείς, θα σας φωτίσει ο Θεός για το τι θα πείτε.(Ματθ. 10, 18. 19. 28). Κάνοντας μάλιστα το σημείο του σταυρού πήραν δύναμη απομακρύνοντας κάθε ίχνος φόβου, αν και βρίσκονταν μπροστά στο φοβερό και αγέρωχο δικαστή, στον οποίο τις είχε παραπέμψει ο Αδριανός. Εκείνος καθώς τις αντίκρισε έτσι ευγενικές, όμορφες και με παρρησία να στέκονται μπροστά του και να ακτινοβολούν από ουράνια γλυκύτητα και σεμνότητα, δεν θέλησε να αρχίσει την εξέταση τους αμέσως. Επηρεάστηκε τόσο που για λίγα λεπτά της ώρας έμεινε να τις θαυμάζει.

Ομολογία πίστεως και μητρικές παραινέσεις

Στη συνέχεια, διέταξε να απομακρύνουν τις τρείς θυγατέρες από τη μητέρα τους και να τις φυλάνε σε

Μπορώ να επιλέξω τα φυσικά χαρακτηριστικά των παιδιών μου πριν από τη γέννησή τους;

Μπορώ να επιλέξω τα φυσικά χαρακτηριστικά
των παιδιών μου πριν από τη γέννησή τους;

Βιδάλης Τάκης

 

Σήμερα, είναι τεχνικά δυνατόν να επιλέξουμε το φύλο του μελλοντικού μας παιδιού, μια συνεχώς εξελισσόμενη δυνατότητα που θέτει το ερώτημα της λεγόμενης «θετικής ευγονικής», δηλαδή της επιλογής εμβρύου με βάση επιθυμητά σε εμάς φυσικά χαρακτηριστικά του. Ο «σχεδιασμός» των απογόνων μας είναι πλέον καθ’ οδόν.

Με την ανάπτυξη σύγχρονων μεθόδων στην εξωσωματική γονιμοποίηση, έχει αρχίσει να γίνεται λόγος για δυνατότητες που ανοίγει η τεχνολογία να «σχεδιάζουμε» τα παιδιά μας, επιλέγοντας εμείς τα φυσικά τους χαρακτηριστικά. Σήμερα, εκείνο που μπορούμε να πετύχουμε είναι η εξακρίβωση γενετικών χαρακτηριστικών στα έμβρυα που δημιουργούνται εξωσωματικά για την αναπαραγωγή, πριν την εμφύτευσή τους στη μήτρα της μελλοντικής μητέρας. Η μέθοδος ονομάζεται «προεμφυτευτική γενετική διάγνωση» και χρησιμοποιείται προς το παρόν για την αποφυγή σοβαρών νοσημάτων με γενετική βάση (μεσογειακή αναιμία, κυστική ίνωση κ.λπ.).

Με βάση τα αποτελέσματά της, εντοπίζονται παθολογικές περιοχές στο DNA, που συνδέονται με τα συγκεκριμένα νοσήματα, και αποκλείονται από την εμφύτευση τα έμβρυα που τις εμφανίζουν («αρνητική ευγονική»). Πέρα όμως από αυτή την επιλογή, η προεμφυτευτική διάγνωση μας κάνει γνωστό το φύλο του εμβρύου, ήδη από τη στιγμή της γονιμοποίησης του ωαρίου. Είναι λοιπόν τεχνικά δυνατόν, να επιλέξουμε και το φύλο του μελλοντικού μας παιδιού, μια δυνατότητα που θέτει το ερώτημα της λεγόμενης «θετικής ευγονικής», δηλαδή της επιλογής με βάση επιθυμητά σε εμάς φυσικά χαρακτηριστικά του. Η δυνατότητα αυτή θα αναπτύσσεται, όσο διευρύνονται οι – πολύ περιορισμένες προς το παρόν – γνώσεις μας για τη σύνδεση συγκεκριμένων γονιδίων με εξωτερικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου (ύψος, σωματική διάπλαση, χρώμα μαλλιών, ματιών κ.λ.π.).

Στο δρόμο για τον «σχεδιασμό» των απογόνων μας: Προβληματισμοί  

Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, ο «σχεδιασμός» φυσικών χαρακτηριστικών έχει συνδεθεί με νέες τεχνικές