Το καλό και το κακό κατά την Χριστιανική αντίληψη

Το καλό και το κακό κατά την Χριστιανική αντίληψη

Ιγνατίου Ε.Γ.

Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε την Πατερική Θέση περί του κακού και του Αγαθού. Το θέμα είναι μεγάλο και δεν μπορεί να αναλυθεί σε ένα άρθρο. Σκοπός μας εδώ είναι να δώσουμε μια σφαιρική αντίληψη και επιλεκτική ανάλυση του κακού σε σχέση με το αγαθό αλλά και να τονίσουμε την απόλυτη ελευθερία του ανθρώπου να επιλέξει όποιο από τα δύο θέλει να πράξει...

Το Αγαθό δεν είναι κάτι απρόσωπο όπως είναι το κακό αλλά είναι ο ίδιος ο Θεός και κατά συνέπεια η αρετή του ανθρώπου και η πράξη του αγαθού προκύπτει από τον Θεό. Υπάρχει πάντοτε το αγαθό σε σχέση με το Θεό επειδή αυτός είναι το πλήρωμα των αγαθών ενώ ο άνθρωπος που είναι κατ’ εικόνα Θεού είναι μέτοχος του πληρώματος αυτού[1]. Ο Θεός ως μόνος αγαθός[2] ή ως «το πρώτον και κυρίως αγαθόν» που έχει ως φύση την αγαθότητα[3] δεν βρίσκεται μόνο έξω από τον κόσμο αλλά και μέσα σε αυτόν. Προσφέρεται εξίσου το αγαθό σε όλους τους ανθρώπους γιατί όλοι είναι δημιουργήματα «κατ’ εικόνα» και «καθ’oμοίωσιν[4]» Θεού και η οικείωση του γίνεται αιτία για την ολοκλήρωση τους όπως επίσης και για τη σύνδεση μεταξύ τους...
Ο άνθρωπος ως δημιούργημα του Θεού φέρει τη σφραγίδα της θείας αγαθότητας και έχοντας αρχή υπόκειται σε τροπή γιατί η ίδια η αρχή είναι η πρώτη τροπή[5α]. Αυτός «η των όλων αιτία (ο Θεός)» είναι και παραμένει κατά φύσιν ο μόνος άτρεπτος και αναλλοίωτος[5β] γιατί είναι αδημιούργητος ενώ ο άνθρωπος που είναι κτιστός και «φύσει τρεπτός[5γ]» μπορεί να μεταβάλλεται.
Ο Θεός ως ο μόνος αγαθός και πηγή κάθε αγαθού βρίσκεται πάνω από τη διάκριση αγαθού και κακού. Η φύση του Θεού είναι αγαθή[5δ]. Δεν υπάρχει τίποτε «εναντίον» στη φύση του Θεού όπως δεν υπάρχει τίποτε εναντίον στην αγαθότητά του.
Έτσι το αγαθό δεν είναι ιδέα αλλά πραγματικότητα.
Η απόδοση του όρου αγαθός στο Θεό έχει αποφατική έννοια και έτσι τοποθετείται πάνω από κάθε ανθρώπινη έννοια ή αγαθότητα του Θεού.

Το κακό κατά τον Ωριγένη[6] και κατά τους Πατέρες γενικότερα δεν είναι παράγωγο του αγαθού Θεού αλλά και δεν προέρχεται από κάποιον άλλο Θεό πονηρό επειδή η διαρχία δεν υφίσταται. Δεν έχουμε δύο Θεούς έναν αγαθό και έναν πονηρό αλλά έναν Θεό αγαθό. Αλλά και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει «Την δε κακίαν, ουκ ουσίαν αλλά συμβεβηκός φησιν, έννοιάν τινα και λόγον και πράξιν παρά τον νόμον του Θεού εν τω εννοείσθαι και λέγεσθαι και πράττεσθαι την ύπαρξιν έχουσαν και άμα τω παύσασθαι αφανιζομένην[7]».

Η επιθυμία του αγαθού είναι έμφυτη στον άνθρωπο[8]. Αυτό αποδεικνύεται από την αποστροφή που

Για πρώτη φορά μεταμοσχεύθηκε νεφρός χοίρου σε άνθρωπο

Μοναδικό ιατρικό επίτευγμα στη Νέα Υόρκη: Μεταμόσχευσαν νεφρό από χοίρο σε άνθρωπο

Μια επέμβαση που ενδεχομένως να ανοίγει το δρόμο στο πεδίο των μεταμοσχεύσεων έκαναν χειρουργοί στο Ιατρικό Κέντρο Langone του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, καθώς κατάφεραν για πρώτη φορά στον κόσμο να «συνδέσουν» σε άνθρωπο νεφρό που αναπτύχθηκε στο σώμα ενός γενετικά τροποποιημένου χοίρου.

Προς το παρόν το όργανο λειτουργεί κανονικά, αν και υπάρχουν πολλά ερωτήματα για τις επιπτώσεις σε βάθος χρόνου από ένα τέτοιο μόσχευμα.

Σε κάθε περίπτωση, όπως τονίζουν και οι New York Times, πρόκειται για ένα ορόσημο της ξενομεταμόσχευσης (μεταμόσχευσης ανάμεσα σε διαφορετικά είδη έμβιων όντων). Επικεφαλής της ιατρικής ομάδας ήταν ο δρ Ρόμπερτ Μοντγκόμερι, διευθυντής του Ινστιτούτου Μεταμοσχεύσεων του NYU Langone.

Ο νεφρός δεν μεταμοσχεύθηκε κανονικά, αλλά προσαρτήθηκε μέσω αιμοφόρων αγγείων εξωτερικά, έξω από την κοιλιά, στο πάνω μέρος του ποδιού. Ο λήπτης είναι εγκεφαλικά νεκρός, σε μηχανική υποστήριξη και δωρητής οργάνων.

«Τα πράγματα πήγαν καλύτερα του αναμενομένου. Φάνηκε σαν οποιοδήποτε μόσχευμα που έχω χρησιμοποιήσει από

Χριστιανισμός και επιστήμη, μια πιο σύνθετη σχέση

Χριστιανισμός και επιστήμη, μια πιο σύνθετη σχέση

Γρίβας Κώστας

Σε προηγούμενο άρθρο στο SLpress, είχαμε αναφερθεί στον περιβόητο «διαχωρισμό Κράτους και Εκκλησίας» που επιδιώκεται εδώ και χρόνια από τις «εκσυγχρονιστικές» ελληνικές ελίτ, αποτελώντας ένα είδος ιερού δισκοπότηρου για τον «εξευρωπαϊσμό» της χώρας. Γενικότερα, υπάρχει μια τάση να αντιμετωπίζεται η θρησκεία ως ένα μεσαιωνικό απολίθωμα, το οποίο θα πρέπει να φύγει από τη μέση, για να αφήσει την «πρόοδο» να έλθει.

Η στερεοτυπική αυτή άποψη αγνοεί την πολιτισμική δυναμική του Χριστιανισμού και τον ρόλο που έπαιξε και συνεχίζει να παίζει, στη διαμόρφωση του σημερινού κόσμου. Μεταξύ των άλλων, ένας από τους μεγαλύτερους μύθους της σύγχρονης εποχής είναι ότι η θρησκεία γενικώς και ο Χριστιανισμός ειδικότερα αποτελεί αντιθετικό μέγεθος της επιστημονικής έρευνας, με την οποία βρίσκεται σε διαρκή διαμάχη. Υποτίθεται δε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται ενώπιον ενός αδυσώπητου διλήμματος.

Ή θα επιλέξει τον «ορθό λόγο» της επιστήμης ή τις «μεταφυσικές δοξασίες» της θρησκείας. Όμως, σε αντίθεση με την άποψη αυτή, ο Χριστιανισμός αποτέλεσε και αποτελεί βάση έδρασης της επιστημονικής έρευνας, συνεισφέροντας σημαντικά στη διαμόρφωση δύο κρίσιμης σημασίας αντιλήψεων. Η μία είναι η αντίληψη της προόδου μέσα σε έναν εξελικτικό χρόνο και η άλλη των απεριόριστων δυνατοτήτων της ανθρώπινης διάνοιας να ερμηνεύσει και να ελέγξει τον φυσικό κόσμο.

Χριστιανισμός και γραμμικός χρόνος

 

Αναλυτικότερα, ο Χριστιανισμός εισήγαγε στον ανθρώπινο πολιτισμό την έννοια του βιβλικού χρόνου, δηλαδή του γραμμικού χρόνου (linear time). Μέχρι τότε, οι ανθρώπινοι πολιτισμοί, ακόμη και οι πιο προηγμένοι όπως ήταν αυτός των αρχαίων Ελλήνων, λειτουργούσαν μέσα σε μια αντίληψη κυκλικού χρόνου. Δηλαδή σε μια συνεχή επανάληψη των τεκταινομένων. Σε εκείνον τον κόσμο, το μέλλον γινόταν αντιληπτό ως μια επανάληψη του παρελθόντος και οι έννοιες της εξέλιξης και της προόδου απλά δεν υφίσταντο.

Συνακόλουθα, ο βιβλικός–γραμμικός χρόνος αποτέλεσε μια τεράστια πολιτισμική επανάσταση, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αντιλαμβανόταν τον κόσμο και τον εαυτό του μέσα σε

Τεχνητή Νοημοσύνη και Ηθική

Τεχνητή Νοημοσύνη και Ηθική

Λήδα Αρνέλλου

Το Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΙΠΤ) του ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος” διοργάνωσε, στις 3 Ιουλίου 2019, στο πλαίσιο του 54ου Θερινού Σχολείου του ΕΚΕΦΕ, στρογγυλό τραπέζι με τίτλο “Τεχνητή Νοημοσύνη και Ηθική” με τη συμμετοχή σημαντικών ομιλητών. Στη συζήτηση συμμετείχαν ο Αντώνης Αργυρός, καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών, του ομώνυμου τμήματος του Πανεπιστημίου Κρήτης και ερευνητής στο Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας Έρευνας στο Ηράκλειο Κρήτης, ο Θεόδωρος Σκαλτσάς, ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και διευθυντής του project Αρχέλογος, ο Αλέξανδρος Νούσιας, νομικός σύμβουλος εξειδικευμένος σε ζητήματα τεχνολογίας, με εκτεταμένη εμπειρία σε θέματα Διαχείρισης Προσωπικών Δεδομένων, και ο Δρ. Γιώργος Γιαννακόπουλος, συνεργαζόμενος ερευνητής του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Γνώσεων Λογισμικού (SKEL) του ΙΠΤ, συνιδρυτής και διευθυντής έρευνας της SciFY και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Τεχνητής Νοημοσύνης (ΕΕΤΝ). Στα επιλεγμένα αποσπάσματα της συζήτησης που ακολουθούν αποτυπώνονται τα κυριότερα ζητήματα που έθεσαν οι προσκεκλημένοι ομιλητές.

Τεχνητή Νοημοσύνη και Ηθική: Τα θέματα που εγείρονται

Η συζήτηση γύρω από τα ηθικά ζητήματα που σχετίζονται με την Τεχνητή Νοημοσύνη (Τ.Ν.) είναι αρκετά σύνθετη. Όπως ανέφερε ο Α. Αργυρός, «η σχέση Τεχνητής Νοημοσύνης και Ηθικής είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο θέμα. Μιλάμε για ηθική και Τ.Ν. γιατί διαπιστώνουμε ότι η Τ.Ν. συνεπάγεται δύναμη και μπορεί να αλλάξει πάρα πολλές πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Αισθανόμαστε τον φόβο του αγνώστου και ανησυχούμε για το πώς θα χρησιμοποιηθεί αυτή η δύναμη στο μέλλον». Ο Γ. Γιαννακόπουλος σημείωσε χαρακτηριστικά: «Το να αναπτύξει κανείς μια ηθική στάση απέναντι σε κάτι απαιτεί ενασχόληση, εμπειρία και στοχασμό. Σήμερα, η επικοινωνιακή έκρηξη που σχετίζεται με την Τ.Ν. φέρει μόνο ψήγματα αλήθειας και δεν βοηθά να γνωρίσουμε επαρκώς το νέο αυτό εργαλείο για να αποκτήσουμε μια ηθική στάση απέναντί του».

Προσεγγίζοντας το ζήτημα της Τ.Ν. από ηθική σκοπιά, γίνεται σαφές ότι θα πρέπει να αναλογιστεί κανείς τις συνέπειες σε βάθος χρόνου, λαμβάνοντας υπόψη τους μετασχηματισμούς που ενδεχομένως θα επιφέρει σε μια σειρά από έννοιες. Όπως υπογράμμισε ο Αλ. Νούσιας, «η Τ.Ν., αν και νήπιο στην αντίληψη, μεγαλώνει και κάποια στιγμή θα ενηλικιωθεί. Όσο θα ωριμάζει, έννοιες όπως η ιδιωτικότητα, η αυτενέργεια, ο τρόπος λήψης αποφάσεων θα ανασχεδιάζονται, ενώ έννοιες όπως η ισότητα ευκαιριών, τα fake news, οι διακρίσεις, ο στιγματισμός τα κριτήρια στατιστικής δικαιοσύνης θα ριζοσπαστικοποιούνται».

Η συζήτηση ανέδειξε ποικίλες προεκτάσεις, που αγγίζουν ζητήματα όπως η αυτονομία του ανθρώπου και η διαρκής προσπάθειά μας για το ευ ζην. Ο Θ. Σκαλτσάς σημείωσε: «Έχω εντοπίσει το ‘Παράδοξο της Τεχνητής Νοημοσύνης’ (A.I. Paradox), όπου, όσο πιο έξυπνη γίνεται η Τ.Ν., τόσο πιο επικίνδυνη γίνεται για τον άνθρωπο. Τελικά, όλοι μας θα εμπιστευόμαστε την Τ.Ν. περισσότερο απ’ ό,τι εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας ή άλλους, παραχωρώντας την αυτονομία μας στη μηχανή. Χωρίς αυτονομία, η έννοια του ευ ζην αποσυντίθεται». Όπως συμπλήρωσε ο Γ. Γιαννακόπουλος, «η Τ.Ν. μας προκαλεί να αναθεωρήσουμε το ανθρώπινο και τον άνθρωπο, αναρωτιέται για το ψηφιακό του αποτύπωμα και τις σχέσεις με ευφυείς μηχανές, υποδεικνύει ηθικά διλήμματα στη χρήση της τεχνολογίας, αλλά και ευθύνες που δεν είμαστε βέβαιοι αν πρέπει να ανατεθούν στον άνθρωπο ή/και στο δημιούργημά του».

Τεχνητή Νοημοσύνη: Εμπιστοσύνη και έλεγχος

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι υπάρχουν πολλά είδη Τ.Ν., με τη λεγόμενη «Γενική