Μαθήματα Βιοηθικής: Εισαγωγή στη Βιοηθική

Μαθήματα Βιοηθικής: Εισαγωγή στη Βιοηθική

Η βιοηθική είναι ένας σχετικά νέος κλάδος της Ηθικής ο οποίος δημιουργήθηκε εξαιτίας της ραγδαίας βιοτεχνολογικής ανάπτυξης στους τομείς της ιατρικής, της βιολογίας και της βιοιατρικής. Σκοπός της βιοηθικής είναι να εξετάσει τις διχογνωμίες και τα ηθικά προβλήματα που ανακύπτουν από την ανάπτυξη των βιοϊατρικών επιστημών, οι οποίες, ενώ από τη μια μεριά ανοίγουν καινούργιες προοπτικές για την ανθρωπότητα, από την άλλη πλευρά δημιουργούν πλείστους ηθικούς, φιλοσοφικούς και υπαρξιακούς προβληματισμούς. Η «βιοηθική» προσπαθεί να ισορροπήσει τον επιστημονικό προσανατολισμό της βιολογίας, της τεχνολογίας και της ιατρικής με τις ανθρώπινες αξίες και έχει ως στόχο, όχι μόνο τη δημιουργία και τη στήριξη συγκεκριμένων ηθικών αρχών, αλλά και την πληρέστερη κατανόηση τους.

Πιο συγκεκριμένα η βιοηθική εξετάζει τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν από τα πράγματι εντυπωσιακά επιτεύγματα της σύγχρονης επιστήμης, όπως είναι: η εξωσωματική γονιμοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη, η νανοτεχνολογία, η κλωνοποίηση των ανώτερων θηλαστικών, η προγεννητική διάγνωση, ο βιονικός άνθρωπος, η «αποκρυπτογράφηση» του γονιδιώματος του ανθρώπου και οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί. 

Επίσης, στα ενδιαφέροντα της βιοηθικής υπάρχουν και ζητήματα που απασχολούν τους ανθρώπους από τη χαραυγή της ανθρώπινης ιστορίας. Τέτοια θέματα είναι το ζήτημα της ευθανασίας, οι αμβλώσεις και η ευγονική. Επιπλέον, η βιοηθική ασχολείται και με ζητήματα που άπτονται της προστασίας του περιβάλλοντος και της επιβίωσης όλων των έμβιων οργανισμών πάνω στη γη καθώς και με τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν στην πρωτοβάθμια υγειονομική φροντίδα.

Μαθήματα Βιοηθικής: Εισαγωγή στη Βιοηθική

Από διδακτικής άποψης, η διερεύνηση των παραπάνω θεμάτων απαιτεί από τη φύση της μια διεπιστημονική και διαθεματική προσέγγιση. Στο πλαίσιο μάλιστα του σχολείου η εξέτασή τους εμπλέκει πλήθος μαθημάτων όπως είναι τα Θρησκευτικά, η Βιολογία, η Πληροφορική, η Φιλοσοφία και η Κοινωνιολογία. Συν τοις άλλοις τα θέματα αυτά σχετίζονται με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών, όπως επίσης και με σημαντικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, αφού σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία παρατηρούνται ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά αμβλώσεων στην Ελλάδα και μάλιστα σε νέους κάτω των δεκαοκτώ ετών, ενώ οι Έλληνες κάνουν συχνά κατάχρηση των μεθόδων της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και άλλων εφαρμογών της βιοτεχνολογίας.

Στο παρόν διαδικτυακό μάθημα σας δίνεται η δυνατότητα μέσα από την αρχική μας παρουσίαση (PowerPoint) να εισαχθείτε στο βιοηθικό προβληματισμό γύρω από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν σήμερα τον επιστημονικό κλάδο της βιοηθικής. Έπειτα για περισσότερη εμβάθυνση και μελέτη προτείνουμε διαφορά σχετικά άρθρα, βίντεο και ταινίες. Τέλος υπάρχουν και ορισμένες διαδικτυακές ασκήσεις (online) για περισσότερη εμπέδωση και ανατροφοδότηση. 

Επίσης, εφόσον το επιθυμείτε, πατώντας πάνω στον παρακάτω σύνδεσμο: «Εισαγωγήστη Βιοηθική» μπορείτε να ανοίξετε την παρουσίαση σε μορφή pdf. Έπειτα αφού ανοίξει, πατώντας πάνω δεξιά το αντίστοιχο εικονίδιο για τη λήψη μπορείτε να την κατεβάσετε σε μορφή PowerPoint και να την αποθηκεύσετε στον υπολογιστή σας. 

Προτεινόμενα βίντεο:

Μαθήματα Βιοηθικής: Εισαγωγή στη Βιοηθική

Άνθρωποι στα μέτρα μας - Η Επανάσταση της Γενετικής Μηχανικής (Ντοκιμαντέρ)

Η γενετική μηχανική θα αλλάξει τα πάντα για πάντα – CRISPR (βίντεο) –

Αφιέρωμα στην Ορθόδοξη Βιοηθική – Βίντεο

Τι σημαίνει η βιοηθική – Βίντεο

Τι είναι η ηθική; animation

Σχεδιαστές μωρών: Η επιστήμη και η ηθική της γενετικής μηχανικής -animation

Κλώνος - Clone (Ντοκιμαντέρ)

Τεχνητή νοημοσύνη και σενάρια επιστημονικής φαντασίας – Βίντεο - 

Θα μεταβίβαζες τα δεδομένα στου εαυτού σου σε ένα πανομοιότυπο μ΄ εσένα σώμα ώστε να επιτύχεις την αθανασία;

Θα επέτρεπες σε ένα αυτόνομο όχημα τεχνητής νοημοσύνης να αποφασίσει για τη ζωή σου; Βίντεο

Τεχνητή νοημοσύνη: Η γλώσσα των ρομπότ…

Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης και η τεχνητή νοημοσύνη στα άκρα….

Τι είναι η νανοτεχνολογία; animation

Monsanto: Η Εταιρεία που ελέγχει την παγκόσμια παραγωγή των τροφίμων

Μεταλλαγμένα Τρόφιμα - Ντοκιμαντέρ

Μεταμοσχεύσεις - (Ντοκιμαντέρ του 2011)

Δωρεά Ιστών & Οργάνων και Μεταμόσχευση: Πώς λειτουργεί; - video

Το πολύτιμο κύτταρο – Βλαστοκύτταρα (Ντοκιμαντέρ)

Προτεινόμενα άρθρα:

Ηθική και βιοηθική

Η εμφάνιση της Βιοηθικής, ως επιστήμης

Βιοηθική: Αναδρομή στο μέλλον

Ηθική στην Ιατρική - Βιοηθική

Άμβλωση σε πρώιμο στάδιο: Ηθική αξιολόγηση

Τι είναι η κλωνοποίηση;

Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος: Tο ιδρυτικό κείμενο της σύγχρονης βιοηθικής….

Μια Ορθόδοξη προσέγγιση σε θέματα Βιοηθικής

Η ορθόδοξη βιοηθική απέναντι σε σύγχρονα ηθικά διλλήματα

Μαθήματα βιοηθικής - Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή: Βιοηθική και Θεολογική προσέγγιση

Μαθήματα Βιοηθικής - Κλωνοποίηση: Βιοηθική και Θεολογική προσέγγιση

Βιοηθική και κοινωνική προσέγγιση των ορίων της ιατρικής

Βιοηθική και το ήθος της Ορθοδοξίας

Η ευγονική και ευθανασιακή νοοτροπία του σύγχρονου ανθρώπου

Ο άνθρωπος πού έσπασε το ανθρώπινο γονίδιο (Φ. Κόλλινς) μας εξιστορεί πως ανακάλυψε τον Θεό.

Η ηθική της γενετικής

Οικογενειακός προγραμματισμός: Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και τα ηθικά διλλήματα που προκύπτουν 

Η τεχνητή νοημοσύνη έγινε και επίσημα θρησκεία στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής .…

Μπορεί η βιοτεχνολογία να φτιάξει «Βιονικό άνθρωπο»;

Ο βιονικός άνθρωπος δεν είναι πλέον επιστημονική φαντασία

Οι τρομακτικές δυνατότητες της νανοτεχνολογίας

Τεχνητή Νοημοσύνη: Οι κίνδυνοι

Νανοηθική: η ηθική για τα νανορομπότ

Το ακραίο, πλην συναρπαστικό, μέλλον του βιονικού ανθρώπου

Γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα: Τα υπέρ και τα κατά

Η τεχνητή νοημοσύνη ανοίγει τον δρόμο για ψηφιακές δικτατορίες - Γιουβάλ Νώε Χαράρι

«Ιατρικώς Υποβοηθούμενος Θάνατος»: Ηθικά ζητήματα για τη δωρεά του σώματος

Ευθανασία και Βιοηθική

Ευθανασία- «Είναι δικαίωμα ο θάνατος;»

Η ευγονική και ευθανασιακή νοοτροπία του σύγχρονου ανθρώπου

Στο τέλος της ανθρώπινης ζωής – Η ευθανασία

«Εκκλησία και το πρόβλημα της ευθανασίας. Ιατρική ηθική και βιοηθική»

Ευθανασία και διαθήκες ζωής

Online ασκήσεις εμπέδωσης – ανατροφοδότησης με θέμα την Εισαγωγή στη Βιοηθική

Στους παρακάτω συνδέσμους υπάρχουν πέντε online ασκήσεις οι οποίες σχετίζονται με το θέμα της Βιοηθικής. Οι ασκήσεις αυτές έχουν ως στόχο την περαιτέρω εμπέδωση και ανατροφοδότηση του παρόντος μαθήματος. (θα αναρτηθούν προοδευτικά τις επόμενες ημέρες)

Εισαγωγή στη Βιοηθική: Online ερωτήσεις του τύπου «πολλαπλής επιλογής»

Εισαγωγή στη Βιοηθική: Online ερωτήσεις σωστού λάθους
Εισαγωγή στη Βιοηθική: Online Σταυρόλεξο
Εισαγωγή στη Βιοηθική: Online ερωτήσεις αντιστοίχησης ή σύζευξης
Εισαγωγή στη Βιοηθική: Online άσκηση συμπλήρωσης κενών

ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ (HUXLEY ALDUS - 1932)

Το ιδρυτικό κείμενο της σύγχρονης βιοηθικής…. 

Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος 
το ιδρυτικό κείμενο της σύγχρονης βιοηθικής….

Στο «Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο» ο Άλντους Χάξλεϋ περιγράφει μια ιεραρχική κοινωνία στην οποία κανείς μας δε θα ήθελε να ζήσει. Η φανταστική πολιτεία του Χάξλεϋ τοποθετείται στο μακρινό μέλλον, όταν η επιστήμη της βιολογίας θα έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που δε θα χρειάζονται πλέον οι γονείς για την παραγωγή των παιδιών. Η  κοινωνία  του καινούργιου κόσμου είναι ιεραρχική  και η κάστα που θα ανήκει το κάθε άτομο θα καθορίζεται αποκλειστικά από το γενετικό υλικό και τα θρεπτικά συστατικά που θα παρέχονται στο έμβρυο κατά την εκκόλαψη…

Αυτή η κοινωνία είναι βασισμένη στη γραμμή παραγωγής του Ford. Όλα είναι τυποποιημένα και το ανθρώπινο συναίσθημα θα έχει εξαφανιστεί. Τα άτομα θα είναι  σαν να βγαίνουν από ένα εργοστάσιο και κατόπιν θα χωρίζονται όπως τα προϊόντα, σε κοινωνικές τάξεις και ομάδες. Μάλιστα σε κάθε άτομο, ανάλογα με το σε ποια κοινωνική τάξη θα ανήκει,  θα του εμφυτεύουν συγκεκριμένες σκέψεις και πιστεύω  αφαιρώντας του παράλληλα και το... meme της αντίδρασης. Αν κάποιος "παρεκκλίνει" τότε απλά θα του χορηγούν ναρκωτικές ουσίες ώστε να τον κρατήσουν σε συνειδησιακή καταστολή. Με αυτό τον τρόπο ο Θαυμαστός Νέος Κόσμος, θα μετατρέψει τους ανθρώπους σε όντα που δέχονται αγόγγυστα την καταπίεση.

Δεκαπέντε χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου του ο Άλντους Χάξλεϋ σημειώνει: «Όλα αυτά τα
φαντάστηκα πριν από δεκαπέντε χρόνια. Τότε η Ουτοπία φαινόταν να βρίσκεται μακριά. Την είχα τοποθετήσει 600 χρόνια από τώρα στο μέλλον. Σήμερα όμως δε φαίνεται τόσο μακρινή. Ο τρόμος μπορεί να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια μας μέσα σ' έναν αιώνα. Κι αυτό, αν γλιτώσουμε από το κομμάτιασμα μιας τεράστιας έκρηξης στο μεταξύ. Αν δε συγκεντρωθούμε και δε χρησιμοποιήσουμε την επιστήμη σαν βοήθημα για τη δημιουργία μιας νέας, αυτόνομης ράτσας, θα 'χουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε πολλές δικτατορίες, ολοκληρωτισμούς, που θα στηρίζονται στον τρόμο και τον φόβο της ατομικής βόμβας και των συνεπειών της, ή σ' έναν υπερολοκληρωτισμό, που γεννιέται από το κοινωνικό χάος, την τεχνολογία γενικά και την ατομική επανάσταση ειδικά, και εξελίσσεται σε μια κοινωνικής πρόνοιας τυραννία. Στην τυραννία της Ουτοπίας. "Όπως στρώσεις έτσι θα κοιμηθείς". Άλντους Χάξλεϋ, 1946 (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
ΠΗΓΕΣ: Σαρειδάκης Ε., (2008) Βιοηθική, εκδ., Αθήνα: Παπαζήση. σσ 17 -12

Από βιβλιοπαρουσίαση του ιστολογίου Strange Journal, strangejournal.wordpress.com, 3/3/2011

Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος: Tο ιδρυτικό κείμενο της σύγχρονης βιοηθικής….

Βιοηθική και Κινηματογράφος

Children of Men (2006)
του Alfonso Cuarón

Λονδίνο, 2027: Σε ένα δυστοπικό μέλλον, για άγνωστο λόγο, οι άνθρωποι έχουν χάσει τη δυνατότητα αναπαραγωγής, αντιμετωπίζοντας τον άμεσο κίνδυνο της εξάλειψης του είδους τους. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει σε μια πλήρη διάλυση των ανθρώπινων κοινωνιών, που έχουν οδηγηθεί στο χάος. Στο περιβάλλον αυτό, ο γραφειοκράτης Theo Faron συνεργάζεται με μια επαναστατική οργάνωση, υπό την ηγεσία της πρώην γυναίκας του, με σκοπό να μεταφέρει σε ασφαλές καταφύγιο μια έγκυο γυναίκα. Σε αντίθεση με τις δυνατότητες ή τους κινδύνους των βιολογικών – γενετικών τεχνολογιών, τα “Παιδιά των Ανθρώπων” θέτουν ερωτήματα από την αντίστροφη πλευρά: τι θα μπορούσε να συμβεί αν η ανθρωπότητα έχανε μια από τις βασικές βιολογικές της λειτουργίες και τη μόνη που διασφαλίζει την επιβίωσή της;

Gattaca (1997)
του Andrew Niccol

Σε ένα μακρινό μέλλον, όπου η γενετική καθορίζει τα πάντα και τα ιδανικά παιδιά γεννιούνται σε εργαστήρια, ένας άνθρωπος γεννημένος με φυσικό τρόπο, βρίσκεται στο περιθώριο μιας γενετικά ελίτ κοινωνίας. Το όνειρο της ζωής του να γίνει αστροναύτης μοιάζει ακατόρθωτο λόγω των γενετικών “ατελειών” του. Αγοράζει λοιπόν μια “ταυτότητα” από ένα μεσίτη DNA, αλλάζοντας θέση με έναν γενετικά τέλειο, αλλά παράλυτο πρώην αθλητή. Η ταινία αναφέρεται στις συνέπειες της παρέμβασης στο ανθρώπινο DNA και τις ηθικές διαστάσεις της καθώς και στον ρατσισμό των γονιδίων σε μια κοινωνία όπου η ταξικότητα διευρύνεται με βάση την πρόσβαση στις γενετικές τεχνολογίες.

Minority Report (2002)
του Steven Spielberg

Στην Ουάσιγκτον του 2054, τρία μεταλλαγμένα ανθρώπινα όντα μπορούν και προβλέπουν τα εγκλήματα και οι δράστες συλλαμβάνονται πριν τα διαπράξουν. Αυτό έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας κοινωνίας με χαμηλή εγκληματικότητα, άλλα υψηλό έλεγχο, σε έναν κόσμο που επιζητά την πρόληψη των εγκλημάτων με κάθε κόστος. Μπορεί όμως αυτό το τεχνολογικά εξελιγμένο σύστημα να κάνει λάθος; Όταν προβλέπεται ότι ο επικεφαλής του εν λόγω προγράμματος πρόκειται να δολοφονήσει σε λιγότερο από 36 ώρες κάποιον που δεν έχει συναντήσει πότε έως τότε, εκείνος βρίσκεται αντιμέτωπος όχι μόνο με το πεπρωμένο αλλά και με το σύστημα που υπηρετεί….
Πηγή: http://enallaktikopolitistikoergastiri.org/%CE%B1%

Επιμέλεια ανάρτησης

Καραμαλάκης Εμμανουήλ – Εκπαιδευτικός

MSc στην Παιδαγωγική – MSc στη Βιοηθική