Ηθικά διλήμματα και οι επιλογές μας

Ηθικά διλήμματα και οι επιλογές μας

Αθηνά Κοντολάτη

Καθημερινά καλούμαστε να κάνουμε ένα σωρό πράγματα, και συνειδητά και μη παίρνουμε ένα σωρό αποφάσεις και κάνουμε, αντίστοιχα, ένα σωρό επιλογές. Οι αποφάσεις αυτές μπορεί να αφορούν από τα πιο μικρά πράγματα όπως είναι το «τι ρούχα θα φορέσω σήμερα», «τι να μαγειρέψω για μεσημεριανό», «να πάω γυμναστήριο ή όχι» και ούτε κάθε εξής. Αντίστοιχα, οι αποφάσεις που παίρνουμε και ως συνέπεια οι επιλογές που κάνουμε μπορούν να αφορούν και σημαντικότερα ζητήματα από αυτά, όπως είναι το, «αν θα επιλέξω να κάνω αυτό το επάγγελμα ή τις σπουδές», αν θα επιλέξω να ξεκινήσω ή να διαλύσω μία σχέση στη ζωή μου» και ομοίως μία πληθώρα άλλων πραγμάτων. Σε όλα αυτά τα ερωτήματα λίγο πολύ τελικά βρίσκουμε τις απαντήσεις μετά από «λίγο» και πορευόμαστε αναλόγως- ασχέτως με τον αν μετέπειτα επαναξιολογούμε κάποιες από αυτές. Τι συμβαίνει όμως όταν καλούμαστε να επιλέξουμε ανάμεσα σε πολύ σοβαρά ηθικά διλήμματα που όλες οι πιθανές αποφάσεις μοιάζουν εξίσου δύσκολες;

Τέτοια ηθικά διλήμματα μπορεί να είναι πολλά · λόγου χάρη σκεπτόμενος κανείς τις εκτρώσεις τάσσεται υπερ ή κατά της πραγματοποίησής τους; Σε μία πρώτη ανάγνωση κάποιος μπορεί να πει, πως «οι αμβλώσεις δεν είναι κάτι απλά κατακριτέο, αλλά αναντίρρητα απαράδεχτο να γίνεται. Μία ανθρώπινη ζωή, είναι πάντοτε μία ανθρώπινη ζωή». Σε μία δεύτερη ανάγνωση, όμως, μπορεί να προκύψουν και κάποιες αμφιβολίες και ενστάσεις. Τι γίνεται όταν μία γυναίκα βιάζεται βάναυσα, στιγματίζεται και πάρα την ήδη κατάφορη κατάσταση που προκύπτει από το γεγονός αυτό, βρίσκεται να έχει να επιλέξει ανάμεσα στο να κρατήσει το παιδί του βιαστή της-με ό,τι συνέπειες επιφέρει αυτό (όπως παραδείγματος χάρη επιπρόσθετη συναισθηματική οδύνη και όχι μόνο)- και στο να κάνει έκτρωση; Τι γίνεται στην περίπτωση αυτή;

Ομοίως άλλα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν και αποτελούν από τα σημαντικότερα θέματα που θίγονται σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι η θανατική ποινή και η ευθανασία. Όντας δικαστής και ερχόμενος
αντιμέτωπος με ακραίες περιπτώσεις εγκληματικότητας και βίας (πολλοί μπορεί να θυμούνται περιπτώσεις όπως ο λεγόμενος «μακελάρης» στη Νορβηγία πριν από χρόνια, ως ακόμη και τους συνεργάτες του Χίτλερ που καταδικάστηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο) τι αποφασίζεις; Πως επιλέγεις παραδείγματος χάρη αν θα σκοτώσεις ή όχι έναν άνθρωπο, που σκότωσε τόσους άλλους ανθρώπους, ακόμη και αν το «αξίζει» όπως μπορεί να πει κάποιος; Πως αποφασίζεις αν θα βοηθήσεις κάποιον να αφαιρέσει τη ζωή του, τη στιγμή που είναι ανίκανος να το κάνει, αλλά είναι «κλινικά καλά» στη ψυχολογική του υγεία και αυτή είναι η επιθυμία του; Τον βοηθάς ή όχι; Έχεις καθαρή τη συνείδησή σου μετά από την οποιαδήποτε επιλογή που κάνεις (είτε ζει και τον βλέπεις να υποφέρει, είτε τον βοηθάς και αναρωτιέσαι αν έπρεπε να είχες επέμβει με αυτόν τον τρόπο);

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που αφορά τα ηθικά διλήμματα είναι και τα πειράματα που γίνονται στα ζώα για σκοπούς που εξυπηρετούν την ανθρώπινη διαβίωση, είτε οι σκοποί αυτοί αφορούν την υγεία μας, είτε την έρευνα υποθετικών καταστάσεων και τη διεξαγωγή πειραμάτων για εμπορικούς σκοπούς. Είναι ηθικά σωστό να υποβάλλουμε τα ζώα σε επώδυνες καταστάσεις προκειμένω ο άνθρωπος να επωφελείται- ή μάλλον καλύτερα να υπάρχει η πιθανότητα να επωφεληθεί ανάλογα με τα αποτελέσματα του εκάστοτε πειράματος- δίχως να λαμβάνονται υπόψη οι «παράπλευρες απώλειες»; Είναι εντάξει να σκοτώνουμε τόσα ζώα, χωρίς να τίθεται σοβαρά ως θέμα και εκεί η σημασία της ζωής; 

 Τα διλήμματα είναι πολλά και οι επιλογές καθώς φαίνεται περιορισμένες και όσο περισσότερο συλλογίζεται κανείς όλα αυτά τα ερωτήματα τόσο περισσότερο προβληματίζεται. Υπάρχει τελικά σωστή και λάθος επιλογή ή κάποια πράγματα υποκύπτουν στην έννοια της σχετικότητας; Και αν ναι, μέχρι ποιο βαθμό μπορεί να είναι κάποια πράγματα σχετικά και υποκειμενικά; 

Πηγή: https://www.maxmag.gr/apscychologita/ithika-dilimmata/