Θεραπευτική κλωνοποίηση: μια εκπληκτική πρόκληση

Θεραπευτική Κλωνοποίηση

Δρ. Ελένη Κοντογιάννη
Εμβρυολόγος - Γενετιστής

Οι καθημερινές ανακοινώσεις περιπτώσεων κλωνοποίησης πειραματόζωων πυροδοτούν πληθώρα αντιδράσεων και ηθικών διλημμάτων, τα οποία αφορούν κυρίως την πιθανότητα κλωνοποίησης ανθρώπων. Σε μεγάλο βαθμό τα διλήμματα αυτά στηρίζονται πάνω σε λανθασμένες απόψεις σχετικά με το τι σημαίνει κλωνοποίηση, τι είναι τα γονίδια και ποιες οι δυνατότητές τους. Οπότε ένας κίνδυνος, κατά τη γνώμη της γράφουσας, έγκειται όχι στην δύναμη της επιστήμης αλλά στην λανθασμένη κατανόησή της.
Σήμερα στην Ευρώπη και στην Αμερική έχουν ψηφιστεί νόμοι για την απαγόρευση της κλωνοποίησης. Εάν όμως η απαγόρευση στηρίζεται πάνω σε λανθασμένες υποθέσεις για τη σημασία της κλωνοποίησης, ίσως ο ρόλος των επιστημόνων να είναι η επιμόρφωση του κοινού για τις αληθινές δυνατότητες της κλωνοποίησης και όχι η δημιουργία νόμων οι οποίοι βασίζονται σε λάθος εκτιμήσεις

 Ένα από τα σημαντικότερα συμπεράσματα που προέκυψαν από την κλωνοποίηση είναι ότι οι πυρήνες διαφοροποιημένων κυττάρων διατηρούν την παντοδυναμία για την ανάπτυξη ενός νέου οργανισμού. Η επιστημονική και κλινική σημασία αυτού του γεγονότος είναι τεράστια. Αν εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα που προκύπτουν από κλωνοποίηση είναι δυνατόν να διαφοροποιηθούν προς συγκεκριμένους τύπους κυττάρων, τότε θα μπορέσει να επιτευχθεί η παραγωγή συγκεκριμένων ιστών και οργάνων στο εργαστήριο που θα είναι απόλυτα συμβατοί με τον ασθενή.

Η θεραπευτική κλωνοποίηση και η χρήση εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων πιθανόν να φέρει τεράστια

οφέλη σε ανθρώπους που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες.
Η θεραπευτική κλωνοποίηση δεν έχει σαν στόχο τη δημιουργία ανθρώπινων γενετικών αντιγράφων, αλλά έχει σαν σκοπό τη δημιουργία ιστών και πιθανόν, οργάνων στο εργαστήριο, οι οποίοι θα είναι απόλυτα συμβατοί με τον δέκτη του μοσχεύματος.
Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί η διαφορά ανάμεσα στην θεραπευτική και στην αναπαραγωγική κλωνοποίηση. Στη θεραπευτική κλωνοποίηση, ο στόχος δεν είναι η δημιουργία ενός γενετικά πανομοιότυπου ανθρώπου, αλλά η δημιουργία κυττάρων, ιστών για την καταπολέμηση ασθενειών. Παρά τις σημαντικές υποσχέσεις της νέας τεχνολογίας, προκύπτουν διλήμματα για την πηγή των βλαστικών κυττάρων, δηλαδή το έμβρυο. Πολέμιοι της θεραπευτικής κλωνοποίησης υποστηρίζουν ότι δεν επιτρέπει σε ένα έμβρυο να αναπτυχθεί σε άνθρωπο. Το κρίσιμο ερώτημα είναι, εάν ένα έμβρυο 4-8 κυττάρων θεωρείται ότι είναι ένας εν δυνάμει άνθρωπος ή όχι.

Η επιτροπή του Ηνωμένου Βασιλείου, Human Fertilization & Embryology Authority (HFEA), τονίζει ότι σε αυτά τα πολύ αρχικά στάδια ανάπτυξης, τα εμβρυϊκά κύτταρα μπορεί να καταλήξουν σε ένα έμβρυο, σε δύο έμβρυα (μονογενή δίδυμα), ή σε κανένα. Η επιτροπή HFEA τοποθετεί την αρχή της ανθρώπινης οντότητας στο στάδιο που δημιουργείται η νωτιαία χορδή, πρόδρομος του νευρικού συστήματος, που συμβαίνει την 14η ημέρα μετά την γονιμοποίηση.
Είναι το στάδιο, στο οποίο διασαφηνίζεται εάν τα εμβρυϊκά κύτταρα θα δώσουν ένα ή δύο ή τρία ή κανένα έμβρυο. Η 14η ημέρα είναι για την βρετανική νομοθεσία το όριο, μετά το οποίο απαγορεύεται η καλλιέργεια εμβρύων στο εργαστήριο, καθώς και οποιοδήποτε πείραμα και μελέτη.
Για την θεραπευτική κλωνοποίηση απαιτείται έμβρυο πριν από τις 14 ημέρες. Όμως μια και δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με το στάδιο που το έμβρυο αποκτά την ηθική και νομική του υπόσταση, υπάρχει διχογνωμία σχετικά με την πιθανή χρήση του για την δημιουργία ιστών in vitro.
Ο στόχος των επιστημόνων είναι, με την βοήθεια της κλωνοποίησης, να κατανοήσουν τους μηχανισμούς διαφοροποίησης ώστε να είναι δυνατή η μετατροπή του ενός τύπου κυττάρου σε ένα άλλο, χωρίς το ενδιάμεσο εμβρυϊκό στάδιο. Έτσι, δεν θα υπάρχουν και διλήμματα σχετικά με την ορθότητα της χρήσης εμβρυϊκών κυττάρων.

Ήδη γίνονται σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα σήμερα είναι η κατάψυξη των βλαστικών κυττάρων του ομφάλιου λώρου, μετά τη γέννηση του εμβρύου. Αυτά τα κύτταρα, που συνήθως καταλήγουν στα απορρίμματα μια και ο πλακούντας δεν χρειάζεται μετά τη γέννηση του παιδιού, είναι πολυδύναμα και μπορούν να διαφοροποιηθούν προς όλους τους ιστούς του οργανισμού.
Ίσως η ημέρα που θα είναι δυνατή η μετατροπή του ενός τύπου κυττάρων σε έναν άλλον, να μην είναι πολύ μακριά.

Περιοδικό "ΚΡΑΜΑ" Μάιος 2004

http://www.ivf.gr/pressroom_82.html

Σχετικοί σύνδεσμοι:

Απαράδεκτη η αναπαραγωγική κλωνοποίηση

Η θέση της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής για τα Παιδιά "κατά παραγγελία"

Κλώνος - Clone (Ντοκιμαντέρ)

Δημιουργήθηκαν τα πρώτα υβριδικά έμβρυα βόρειου λευκού ρινόκερου

Επιστήμονες δημιούργησαν «συνθετικά έμβρυα» με κύτταρα ποντικών

Γενετικά τροποποιημένα έμβρυα: Διανθρωπισμός, ο νέος εφιάλτης της ανθρωπότητας

Γυναίκα από την Αυστραλία αποκτά το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει το σπέρμα του νεκρού συντρόφου της

Οικογενειακός προγραμματισμός: Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και τα ηθικά διλλήματα που προκύπτουν