 |
| Πατερναλιστική ιατρική και αυτονομία |
του Αλέξανδρου Ελευθερίου
«Στο σύγχρονο δίκαιο η πατερναλιστική ιατρική δεν είναι πλέον ο κανόνας και ένας ασθενής έχει εκ πρώτης όψεως δικαίωμα να ενημερωθεί από έναν χειρουργό για έναν μικρό αλλά καλά επιβεβαιωμένο κίνδυνο σοβαρής βλάβης ως αποτέλεσμα χειρουργικής επέμβασης». Η πιο πάνω φράση, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές (08.08.2014), έχει επαναληφθεί στην πρόσφατη απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, αναφορικά με την αγωγή του Μάρκου Παρασκευά. Στην απόφαση καθιερώθηκαν γενικές αποζημιώσεις ύψους 40.000 ευρώ, λόγω ιατρικής αμέλειας κατά τη χειρουργική επέμβαση οπισθίου χιαστού στην οποία προκλήθηκε μόνιμη παράλυση στο πέλμα του δεξιού ποδιού του Ενάγοντος. Μεταξύ των ευρημάτων ιατρικής αμέλειας, το δικαστήριο τόνισε τη σημασία της αυτονομίας του ασθενούς, σύμφωνα με την αρχή της ελεύθερης παροχής συγκατάθεσης μετά από πλήρη ενημέρωση και γνώση των κινδύνων για προτεινόμενες θεραπείες ή επεμβάσεις.
Η πιο πάνω αρχή είναι επίσης κοινώς γνωστή, σε παγκόσμια Βιβλιογραφία και Νομολογία, ως το δόγμα της «ενημερωμένης συναίνεσης ή συγκατάθεσης του ασθενούς» (doctrine of informed consent). Το αναφερόμενο δόγμα επικαλείται το δικαίωμα του ασθενούς να γνωρίζει εκ προοιμίου τα ρίσκα και
«Στο σύγχρονο δίκαιο η πατερναλιστική ιατρική δεν είναι πλέον ο κανόνας και ένας ασθενής έχει εκ πρώτης όψεως δικαίωμα να ενημερωθεί από έναν χειρουργό για έναν μικρό αλλά καλά επιβεβαιωμένο κίνδυνο σοβαρής βλάβης ως αποτέλεσμα χειρουργικής επέμβασης». Η πιο πάνω φράση, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές (08.08.2014), έχει επαναληφθεί στην πρόσφατη απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού, αναφορικά με την αγωγή του Μάρκου Παρασκευά. Στην απόφαση καθιερώθηκαν γενικές αποζημιώσεις ύψους 40.000 ευρώ, λόγω ιατρικής αμέλειας κατά τη χειρουργική επέμβαση οπισθίου χιαστού στην οποία προκλήθηκε μόνιμη παράλυση στο πέλμα του δεξιού ποδιού του Ενάγοντος. Μεταξύ των ευρημάτων ιατρικής αμέλειας, το δικαστήριο τόνισε τη σημασία της αυτονομίας του ασθενούς, σύμφωνα με την αρχή της ελεύθερης παροχής συγκατάθεσης μετά από πλήρη ενημέρωση και γνώση των κινδύνων για προτεινόμενες θεραπείες ή επεμβάσεις.
Η πιο πάνω αρχή είναι επίσης κοινώς γνωστή, σε παγκόσμια Βιβλιογραφία και Νομολογία, ως το δόγμα της «ενημερωμένης συναίνεσης ή συγκατάθεσης του ασθενούς» (doctrine of informed consent). Το αναφερόμενο δόγμα επικαλείται το δικαίωμα του ασθενούς να γνωρίζει εκ προοιμίου τα ρίσκα και
κινδύνους από την
προτεινόμενη επέμβαση-θεραπεία. Σε αντιστοιχία, το δόγμα επιπρόσθετα
ερμηνεύεται στην υποχρέωση του γιατρού να παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες
για τα αναλογιζόμενα ρίσκα που μπορούν να προκύψουν στη θεραπεία του ασθενούς.
Εν συντομία, μέσω ακαδημαϊκών πηγών, παρουσιάζεται πως το δόγμα προωθεί μια μορφή ιατρικού φιλελευθερισμού που αποσκοπεί στη διασφάλιση της αυτονομίας του ασθενούς. Η αυτονομία διασφαλίζεται όπου ο ασθενής αποδέχεται την επέμβαση-θεραπεία εφόσον καθίσταται επαρκώς ενημερωμένος για τα σχετικά ιατρικά ρίσκα. Δίχως την πιο πάνω ενημέρωση, ο ασθενής αποδέχεται την ιατρική επέμβαση χωρίς την ελεύθερη συγκατάθεσή του, αλλά κατόπιν άγνοιας. Ενέργειες σαν αυτές, οι οποίες αποσκοπούν στην απόκρυψη πληροφοριών περί σχετικών ιατρικών κινδύνων, εντάσσονται στη σφαίρα της πατερναλιστικής ιατρικής. Με άλλα λόγια, ο πατερναλισμός παρουσιάζεται εφόσον οι γιατροί αποκρύπτουν ουσιώδεις πληροφορίες στον ασθενή, ενώ στην περίπτωση που ο ασθενής θα ήταν ενήμερος επί των σχετικών κινδύνων, θα μπορούσε να καταλήξει στην απόρριψη της προτεινόμενης επέμβασης-θεραπείας.
Εν συντομία, μέσω ακαδημαϊκών πηγών, παρουσιάζεται πως το δόγμα προωθεί μια μορφή ιατρικού φιλελευθερισμού που αποσκοπεί στη διασφάλιση της αυτονομίας του ασθενούς. Η αυτονομία διασφαλίζεται όπου ο ασθενής αποδέχεται την επέμβαση-θεραπεία εφόσον καθίσταται επαρκώς ενημερωμένος για τα σχετικά ιατρικά ρίσκα. Δίχως την πιο πάνω ενημέρωση, ο ασθενής αποδέχεται την ιατρική επέμβαση χωρίς την ελεύθερη συγκατάθεσή του, αλλά κατόπιν άγνοιας. Ενέργειες σαν αυτές, οι οποίες αποσκοπούν στην απόκρυψη πληροφοριών περί σχετικών ιατρικών κινδύνων, εντάσσονται στη σφαίρα της πατερναλιστικής ιατρικής. Με άλλα λόγια, ο πατερναλισμός παρουσιάζεται εφόσον οι γιατροί αποκρύπτουν ουσιώδεις πληροφορίες στον ασθενή, ενώ στην περίπτωση που ο ασθενής θα ήταν ενήμερος επί των σχετικών κινδύνων, θα μπορούσε να καταλήξει στην απόρριψη της προτεινόμενης επέμβασης-θεραπείας.
Μέσω αυτής της απόκρυψης, ο πατερναλισμός του ιατρικού
επαγγέλματος αντικαθιστά την ελεύθερη και αυτόνομη βούληση του ασθενούς με τη
βούληση των ιδίων των γιατρών. Η αντικατάσταση της βούλησης του ασθενούς
εξηγείται επειδή οι μοναδικοί ενήμεροι των ιατρικών κινδύνων είναι το ίδιο το
ιατρικό προσωπικό, υπό την άγνοια του ασθενούς.
Η συζήτηση περί του δόγματος της «ενημερωμένης συναίνεσης του ασθενούς» ποικίλλει. Το σημαντικό της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού είναι, όμως, η επαναβεβαίωση της απόρριψης της πατερναλιστικής ιατρικής. Η πιο πάνω απόρριψη της πατερναλιστικής ιατρικής, αλλά και η προστασία της αυτονομίας του ασθενούς, έχουν εγκαθιδρυθεί στην Κυπριακή Νομολογία κατόπιν παλαιότερης απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατά το έτος 2010.
Η συζήτηση περί του δόγματος της «ενημερωμένης συναίνεσης του ασθενούς» ποικίλλει. Το σημαντικό της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού είναι, όμως, η επαναβεβαίωση της απόρριψης της πατερναλιστικής ιατρικής. Η πιο πάνω απόρριψη της πατερναλιστικής ιατρικής, αλλά και η προστασία της αυτονομίας του ασθενούς, έχουν εγκαθιδρυθεί στην Κυπριακή Νομολογία κατόπιν παλαιότερης απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου κατά το έτος 2010.
Η φράση που απορρίπτει την πιο πάνω ανεπιθύμητη μορφή
ιατρικής προέκυψε αρχικά από ριζοσπαστική Αγγλική Νομολογία του 2004. Ενόψει
αυτού, μπορεί να λεχθεί πως η επιπρόσθετη σημασία της απόφασης του Επαρχιακού
Δικαστηρίου Λεμεσού, είναι πως μετά από τέσσερα χρόνια (2010-2014)
επαναλαμβάνεται η συγκεκριμένη ριζοσπαστική φράση. Το προσδοκώμενο αποτέλεσμα
της επανειλημμένης απόρριψης της πατερναλιστικής ιατρικής είναι η συστράτευση
μια σθεναρότερης δικαστικής προσέγγισης, η οποία θα εμπεδώσει καλύτερα το
μήνυμα της προστασίας της αυτονομίας του Κύπριου ασθενούς, προς την εξασφάλιση
της γνώσης σχετικών ιατρικών ρίσκων ενόψει προτεινόμενων θεραπειών.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ
Κάτοχος Bachelor of Laws (LLB Hons), Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Φοιτητής Medical Law & Ethics (Law LLM), University of Kent
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ
Κάτοχος Bachelor of Laws (LLB Hons), Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Φοιτητής Medical Law & Ethics (Law LLM), University of Kent
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.