Εξάρτηση από το Διαδίκτυο: Ψυχολογική δυσφορία ή Ψυχαναγκαστική διαταραχή

Εξάρτηση από το Διαδίκτυο

Ελέγχουν τα ηλεκτρονικά μηνύματά τους κάθε δύο λεπτά, μπαίνουν σε συγκεκριμένες ηλεκτρονικές σελίδες ξανά και ξανά, απορροφώνται σε παιχνίδια στην οθόνη με τις ώρες, παίζουν μανιωδώς χρηματιστήριο ή τζογάρουν μέσω Διαδικτύου.

Ο εθισμός στο κομπιούτερ, η παθολογική χρήση τού υπολογιστή, η εξάρτηση από το Διαδίκτυο, αποτελεί ένα φαινόμενο της τελευταίας δεκαετίας, που ολοένα εξαπλώνεται. Ο όρος «Διαταραχή Εξάρτησης από το Διαδίκτυο» (Ιnternet Αddiction Disorder) προτάθηκε για πρώτη φορά από τον δρα Ιβαν Γκόλντμπεργκ και τα κριτήρια για τη διάγνωσή της βασίστηκαν σε εκείνα για τις εξαρτήσεις από ουσίες.

Τι κρύβει η εμμονή

«Η υπεραπασχόληση με το Ίντερνετ μπορεί να κρύβει μια ψυχολογική δυσφορία (του τύπου της κατάθλιψης) ή μια ψυχαναγκαστική διαταραχή, με την εμμονή στην επαναληπτική αυτή διαδικασία», επισημαίνει η κλινική ψυχολόγος, επιστημονική συνεργάτις του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Βαλέρια Πομίνι.

«Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να συνυπάρχουν και τα δύο. Επίσης, τα άτομα που απομονώνονται από την κοινωνία λόγω της υπερασχόλησης με το Ίντερνετ (παρ΄ ό,τι – και αυτό είναι ένα παράδοξο- έχουν μέσω αυτού επαφές με όλο τον κόσμο), θα πρέπει να προβληματίσουν τους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους».

Για ουκ ολίγους, η οθόνη του Διαδικτύου λειτουργεί ως «φυγή» από την πραγματικότητα. «Για πολλούς, η ενασχόληση με το Διαδίκτυο είναι μια διαδικασία διεξόδου, τους δίνει την εντύπωση ότι κινούνται, ότι ΄΄αδειάζει΄΄ το μυαλό τους, νομίζουν ότι λειτουργεί ως “φάρμακο” », λέει η κ. Πομίνι.

«Βέβαια, εάν η επαφή μέσω του Ίντερνετ με άλλα άτομα, είναι η μοναδική μορφή κοινωνικοποίησης, τότε παραπέμπει σε πιθανές δυσκολίες του ατόμου, οι οποίες θα πρέπει να διερευνηθούν και να αντιμετωπισθούν».

Τρεισήμισι ώρες ημερησίως

Οι συμμετέχοντες στη μελέτη ανέφεραν ότι για κάθε ώρα που αφιέρωναν στο Ίντερνετ, μείωναν την

επικοινωνία με την οικογένειά τους κατά 24 λεπτά περίπου και τον ύπνο τους κατά 12 λεπτά.
Ελληνική έρευνα Ελληνική μελέτη, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα από την κλινική ψυχολόγο κ. Τάνια Καβαλιέρου, με την επίβλεψη της επίκουρης καθηγήτριας Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου κ. Βασιλικής Κανελλοπούλου, εξέτασε σε 141 χρήστες Ίντερνετ και 30 χρήστες ηρωίνης την ύπαρξη κατάθλιψης, ψυχαναγκασμού-καταναγκασμού και τον βαθμό αυτοεκτίμησης.

Εντοπίσθηκαν 31 «εξαρτημένοι», που σκόραραν πολύ ψηλά στο ερωτηματο«Η λόγιο προβληματικής χρήσης του Ίντερνετ.

«Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν άντρες, με μέσο όρο ηλικίας τα 22 έτη, σπουδαστές και μένουν μόνοι ή με τους γονείς τους, κυρίως στην Αθήνα», λέει η κ. Καβαλιέρου. «Σε αυτούς φαίνεται ότι όσο αυξάνεται η χρήση του Ίντερνετ τόσο αυξάνεται ο ψυχαναγκασμός και η κατάθλιψη και τόσο μειώνεται η αυτοεκτίμηση, χωρίς να ξέρουμε όμως ποιο είναι το αίτιο και ποιο το αποτέλεσμα».

Κατόπιν, οι 31 «εξαρτημένοι» από το Διαδίκτυο συγκρίθηκαν με τους 30 χρήστες ηρωίνης, που προσήλθαν στο πρόγραμμα «Αθηνά» του Αιγινήτειου Νοσοκομείου. Η σύγκριση των μέσων όρων κατάθλιψης, ψυχαναγκασμού και αυτοεκτίμησης μεταξύ των δύο ομάδων δεν έδειξε σημαντικές διαφορές.

Μην κατηγορείτε τον υπολογιστή

Οι γονείς ή ο σύντροφος ή τα άλλα μέλη της οικογένειας δεν θα πρέπει – όπως συμβουλεύει η ψυχολόγος κ. Βαλέρια Πομίνι – να πανικοβάλλονται και να κατηγορούν το εργαλείο (το κομπιούτερ).

* Εάν ο «εξαρτημένος» είναι παιδί της προεφηβικής ή εφηβικής ηλικίας, οι γονείς θα πρέπει: 1) να βάζoυν όρια στον χρόνο και τον τρόπο χρήσεως του Ίντερνετ και, 2) να διερευνούν το πρόβλημα με τον παιδοψυχολόγο.

* Εάν πρόκειται για ενήλικο, τα άτομα του περιβάλλοντός του θα πρέπει να προβληματίζονται μαζί του για το θέμα και να επιδιώκουν – με τη σύμφωνη γνώμη του ίδιου του χρήστη- τη διερεύνηση της εξάρτησης, με ειδικό της ψυχικής υγείας.

Όσο για την πρόληψη, η κλινική ψυχολόγος κ. Τάνια Καβαλιέρου, τονίζει ότι «η καλύτερη πρόληψη είναι η γενικά καλή ψυχολογική κατάσταση και ισορροπία του ατόμου, ώστε να μη χρειάζεται να καταφεύγει σε εξαρτήσεις, όπως είναι αυτή του κομπιούτερ ή του βίντεο γκέιμ».

Σημασία έχει ο τρόπος χρήσης και όχι η διάρκεια

Η υπερβολή στη χρήση του Διαδικτύου δεν θα πρέπει να ορίζεται σύμφωνα με τις ώρες που ξοδεύει κανείς σε αυτό – όπως δήλωσε στην εφημερίδα «Ουάσιγκτον Ποστ» η Μαρέσα Όρζακ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και διευθύντρια των Υπηρεσιών Εθισμού στο Κομπιούτερ στο Νοσοκομείο Μακλίν στο Μπέλμοντ της Μασαχουσέτης.

Αντιθέτως, πρέπει να βασίζεται στον «ορισμό των απωλειών». «Εάν, ως αποτέλεσμα αυτής της ενασχόλησης, δεν αποδίδει κανείς καλά στην εργασία του ή εάν οι οικογενειακές σχέσεις έχουν επιδεινωθεί και είναι κάτι που δεν μπορεί να ελέγξει», είπε η καθηγήτρια, «τότε η χρήση του Ίντερνετ είναι υπερβολική».

O τρόπος χρήσης του Ίντερνετ είναι αυτός που κάνει τη διαφορά. «Σημασία έχει όχι μόνο εάν χρησιμοποιείς το Ίντερνετ πολλή ώρα, αλλά και πώς το χρησιμοποιείς (όπως συμβαίνει λ. χ και με το αυτοκίνητο)», τονίζει η κ. Πομίνι.

«Εάν, λ.χ. ένας έφηβος κατεβάζει τραγούδια ή μιλά με κάποιους σε τσατ ρουμ, δεν είναι το ίδιο με εκείνον- νέο ή ενήλικα- που παίζει με τις ώρες παιχνίδια, τζογάρει ή ασχολείται μανιωδώς με το χρηματιστήριο μέσω του κομπιούτερ, μπαίνει σε συγκεκριμένα σάιτ (π.χ. πορνογραφικά) ή χαζεύει άσκοπα σε αυτό (οπότε υπάρχει σαφώς το στοιχείο της εξάρτησης)».

Γι΄ αυτό και το κύριο κριτήριο στην ελληνική έρευνα, για να κριθεί κάποιος «εξαρτημένος», δεν ήταν ο χρόνος χρήσης, αλλά- όπως εξηγεί η κ. Καβαλιέρου- «το τι χάνει ο χρήστης από την καθημερινότητά του για χάρη του Ίντερνετ: αν λ.χ. κοιμάται λιγότερο, σκέπτεται συνεχώς πότε θα γυρίσει στο σπίτι του για να ανοίξει το κομπιούτερ ή πότε θα πάει στο Ίντερνετ-καφέ, αν δεν τον φθάνει ποτέ ο χρόνος που αφιερώνει στο Ίντερνετ κ.λπ.».

Τα θέλγητρα του Διαδικτύου

* Εύκολη, 24ωρη πρόσβαση.

* Άμεση επικοινωνία, με χαμηλό κόστος.

* Ποικιλία και αντίθεση.

* Δυνατότητα γνωριμίας με ανθρώπους, με χαμηλό ρίσκο.

* Ανωνυμία.

* Αίσθημα ισότητας, με ελάχιστη κοινωνική πίεση.

* Δυνατότητα επιλογής όσον αφορά τον τρόπο παρουσίασης του χρήστη.

* Ικανοποίηση αναγκών μέσω διαφόρων υπηρεσιών.

* Δυνατότητα χρήσης του μέσου ως «μεταβατικού χώρου», με σκοπό να ξαναβρεί κάποιος την αυτοπεποίθησή του.

Οι επτά στους δέκα κάνουν προβληματική χρήση

Στην ελληνική έρευνα για την εξάρτηση από το Διαδίκτυο βρέθηκε ότι 32,6% του δείγματος έκανε προβληματική χρήση και 33,3% μέτρια προβληματική χρήση, ενώ μόνο 34% δεν έκανε προβληματική χρήση.

Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν- όπως μας πληροφορεί η ψυχολόγος κ. Καβαλιέρου- ότι τα άτομα που περνούν υπερβολικά πολλές ώρες στο Διαδίκτυο, αναφέρουν σωματικά ενοχλήματα (θολή όραση, κόπωση, διαταραχή του ύπνου), δυσφορία και μείωση της κοινωνικότητας.

Από πολλές έρευνες έχει βρεθεί ότι τα άτομα αυτά παρουσιάζουν καταναγκαστική χρήση του κομπιούτερ, απόσυρση, ανάγκη για ολοένα και περισσότερη ώρα σύνδεσης, δυσκολία στη διαχείριση του χρόνου τους, διαπροσωπικές δυσκολίες, αλλά και κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων και φοβίες.

Τα προβλήματα αυτά προσομοιάζουν με αυτά των ατόμων που είναι εξαρτημένα από τοξικές ουσίες.

Πηγή: http://ygeia.tanea.gr