Οι 8 προκλήσεις της πανδημίας

Οι 8 προκλήσεις της πανδημίας

Ηλίας Μόσιαλος* 

Στα αρχικά στάδια της πανδημίας βρεθήκαμε αντιμέτωποι με εφησυχαστικές απόψεις και ανακοινώσεις σε σχέση με το πραγματικό μέγεθος της πανδημίας, όπως πλέον το γνωρίζουμε. Τον εφησυχασμό όχι του πανικού, αλλά της σοβαρότητας τον είδαμε και στους τρόπους διαχείρισης της κρίσης πολλών κυβερνήσεων.

Η συνειδητοποίηση όμως πως τα αυξανόμενα νούμερα αντιστοιχούν σε ανθρώπους επιβεβαίωσαν την ορθολογική προσέγγιση που βασίζεται στην ερμηνεία της ροής των επιστημονικών δεδομένων.

Πέρα από τα κατεξοχήν άμεσα μέτωπα της διαχείρισης και αντιμετώπισης της απειλής, η πανδημία αναδεικνύει υγειονομικά, πολιτικά, οικονομικά, ηθικά και κοινωνικά διλήμματα. Καλούμαστε όμως να υπερβούμε την αντιπαράθεση και να μετατρέψουμε τα διλήμματα σε προκλήσεις. Πού απαντώνται αυτά τα διλήμματα;

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ: Σωστά υπήρξε συστημική κινητοποίηση και αυστηρά μέτρα για την ανάσχεση της νόσου, η οποία όμως συνέβαλε στην οικονομική ύφεση στον πλανήτη. Ταυτόχρονα ενέκυψαν εύλογα ερωτήματα για το αν η οικονομική ύφεση θα έχει επιπτώσεις στην υγεία. Χρειάζεται λοιπόν να δρομολογηθεί σχολαστικά αλλά και να βρεθεί ισορροπία μεταξύ των μέτρων για τη δημόσια υγεία και την επιστροφή στην πρώην κανονική πραγματικότητα· για αυτό πρέπει να υπάρχει συντονισμένη και ελεγχόμενη αποκλιμάκωση των μέτρων.

ΕΘΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ - άμεση διαχείριση με υπερεθνικές προσεγγίσεις: Η έμφαση έχει δοθεί στην εθνική πολιτική, αλλά μη μπορώντας οι εθνικές λύσεις να δώσουν απαντήσεις σε παγκόσμια προβλήματα, διαπιστώνεται και η απουσία μεγάλων πολιτικών διακυβευμάτων. Οι εθνικές πολιτικές επικράτησαν, οι αλληλέγγυες εισαγωγές πολύτιμου ιατρικού υλικού σταμάτησαν και απογυμνώθηκαν σύμβολα καταδεικνύοντας την εικόνα της Ε.Ε. ως ουραγού. Οι κατακριτέα υποτονικές επαφές και σχέσεις των ηγετών σε επίπεδο G7 ή G20 ή και σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα ευθύνονται σε μεγάλο ποσοστό για τις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης. Αλλά δυστυχώς με αυτή την πανδημία συνειδητοποιούμε επίσης πως σε ευρωπαϊκό επίπεδο λείπουν ηγέτες τύπου Mitterrand και Kohl.

ΚΟΡΟΝΟΪΟΣ - άλλα κοινωνικά και υγειονομικά προβλήματα: Η συμπτωματολογία του νέου κορονοϊού απαιτεί ιδιαιτερότητα στη διαχείριση και στοχευμένη προσοχή στις ευπαθείς ομάδες. Έως τη

φάση που θα έχουμε δυνατότητα ασφαλούς και μαζικού εμβολιασμού, εστιάζουμε σε αυτό το υποσύνολο με προστατευτικό κλοιό, αλλά ταυτόχρονα καλούμαστε να έχουμε συνεχές και πλήρες πλάνο αντιμετώπισης και άλλων υγειονομικών και κοινωνικών προβλημάτων. Αναφέρομαι στην αύξηση των παρενεργειών των χρόνιων νοσημάτων λόγω μειωμένης και λιγότερο αποτελεσματικής πρόσβασης στο σύστημα υγείας. Είναι επίσης αναμενόμενη η αύξηση των ψυχικών νοσημάτων, του άγχους και των φαινομένων ενδοοικογενειακής βίας και η αύξηση κατανάλωσης καπνού και αλκοόλ.

ΔΗΜΟΣΙΟΣ - ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Η πανδημία άνοιξε πολλά θέματα αλλά επίσης ανέδειξε και τον ρόλο του δημόσιου τομέα που είχε υποτιμηθεί τα τελευταία 30 χρόνια. Οπως φάνηκε, είναι τα δημόσια συστήματα στα οποία στηριζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε την απειλή. Ο διεθνής Τύπος με εκτεταμένες αναφορές μάς εντυπωσίασε όταν εφημερίδες σαν τη Wall Street Journal αναγνώρισαν την αξία του δημόσιου ασφαλιστικού τομέα ή όταν οι Financial Times γράφουν πως ο δημόσιος τομέας αποτελεί επένδυση και όχι μειονέκτημα. Αυτό βέβαια δεν απαξιώνει ούτε αποκλείει τον συμπληρωματικό ρόλο του ιδιωτικού τομέα. Θέτει όμως αναμφίβολα το ζήτημα στην πραγματική του διάσταση.

ΕΓΚΥΡΑ - ΨΕΥΤΙΚΑ ΝΕΑ: Ζούμε σε συνθήκες καταιγισμού από έγκυρα και ψεύτικα νέα για καινοτόμες και μη θεραπείες, που η αποτελεσματικότητά τους δεν έχει επιβεβαιωθεί.

Νέες θεωρίες συνωμοσίας και σκανδαλώδεις δημαγωγικές τάσεις από ηγέτες όπως ο πρόεδρος Τrump και ο Βolsonaro οδήγησαν σε πρωτοφανή παρέμβαση του Twitter, στην περίπτωση του δεύτερου όπου αφαιρέθηκαν αναρτήσεις του για παραβίαση των κανονισμών της πλατφόρμας για έγκυρη πληροφόρηση για την δημόσια υγεία.

ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ - ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: Η προτεινόμενη χρήση ηλεκτρονικών μέσων μέσα από εφαρμογές κινητών μπορεί να υπερβεί αξίες και δημοκρατικές αρχές. Χρειάζεται ένα πλαίσιο που θα συμφωνηθεί και θα διασφαλιστεί με διακομματική συναίνεση και τήρηση των ειδικών οδηγιών της Ε.Ε. για τη διασφάλιση των όρων χρήσης των συλλεχθέντων δεδομένων.

Η αυστηρή εποπτεία σε εθνικό επίπεδο από ανεξάρτητη επιτροπή διακομματικής προέλευσης θα διασφαλίσει την αποκλειστική χρήση των προσωπικών δεδομένων και την καταστροφή τους με το τέλος την πανδημίας.

ΔΗΜΟΣΙΑ - ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΑΓΑΘΑ: Η πανδημία όμως ανέδειξε την αλληλεγγύη και τις δυνατότητες της επιστημονικής κοινότητας για υψηλού επιπέδου έρευνα και ταχύτητας απόκρισης. Να σημειώσουμε εδώ πως ένα μεγάλο ποσοστό της έρευνας χρηματοδοτείται από τον δημόσιο τομέα. Σε αυτή τη βάση έκανα την πρόταση για τη ευέλικτη και οικονομικά βιώσιμη παγκόσμια διαθεσιμότητα των δικαιωμάτων χρήσης των φαρμακευτικών ευρεσιτεχνιών. Οι πατέντες πρέπει σε αυτή την έκτακτη ανάγκη να θεωρηθούν δημόσια αγαθά, κτηθέντα εν μέρει από παγκόσμια επιστημονική προσπάθεια και να επιστρέψουν στην υπηρεσία της δημόσιας υγείας.

ΠΑΛΙΑ - ΝΕΑ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑ: Η επιβίωση εν μέσω εγκλεισμού μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε πως μετακινούμασταν στα όρια της υπερβολής. Ας αξιοποιήσουμε πραγματικά αυτή την πληροφορία και ας μειώσουμε τις ανισότητες που προέκυπταν από αυτή.

Εχοντας στον νου μας στην κλιματική αλλαγή, ας μειώσουμε τις άσκοπες συσκέψεις και συνέδρια. Από πλευράς εκπαιδευτικής διαδικασίας ας συντηρήσουμε ταυτόχρονα τη διευρυμένη εκπαίδευση με επέκταση της εκπαίδευσης μέσω διαδικτύου και την ψηφιοποίηση του εκπαιδευτικού υλικού. Θα απελευθερώσουμε χρόνο για άλλες δραστηριότητες και θα υπάρχουν θετικές επιπτώσεις και στο κλίμα.

Πρέπει τώρα να υπερβούμε τα νέα διλήμματα και να αντιμετωπίσουμε στρατηγικά τις προκλήσεις που θέτει η μετάβαση στη νέα πραγματικότητα.

*Εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στους διεθνείς οργανισμούς για ζητήματα που αφορούν τον κορονοϊό, καθηγητής Πολιτικής της Υγείας και πρόεδρος του τμήματος Πολιτικής της Υγείας στο London School of Economics

Αναδημοσίευση από: https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/238842_oi-8-prokliseis-tis-pandimias