Το ιδεώδες της ελευθερίας στον Χριστιανισμό

Το ιδεώδες της ελευθερίας στον Χριστιανισμό

Η ηθικότητα και η υπευθυνότητα συναντώνται μόνο στους ελεύθερους ανθρώπους. 

του Νικολάου Π. Βασιλειάδη 

Με το κείμενο αυτό ολοκληρώνω  το περί ελευθερίας ερώτημα, υπογραμμίζοντας μια σπουδαία και σημαντικότατη παράμετρο του θέματος αυτού. Την παράμετρο που συνήθως την αγνοούμε, ή την ξεχνούμε και η οποία λέει: Ο ελεύθερος άνθρωπος είναι και υπεύθυνος.

Γράφει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: Ο Θεός που έπλασε τον άνθρωπο, εξαρχής τον άφησε ελεύθερο και αυτεξούσιο. Τον τίμησε με τον αυτεξούσιο, για να ανήκει το αγαθό σ’ εκείνον που θα το επιλέξει όχι λιγότερο από όσο σ’ εκείνον που του έδωσε τα σπέρματα του αγαθού. Ώστε με το αυτεξούσιο, δηλαδή με την ελευθερία, ο άνθρωπος ολοκληρώνεται, και οι πράξεις μας δεν είναι ανεύθυνες. Κάθε κίνηση και ενέργειά μας αποκτά ηθική αξία, διότι το ακούσιο είναι ασταθές, τυραννικό και ξένο προς το πνεύμα του Χριστού.

Συνεπώς δεν υπάρχει ελευθερία χωρίς ηθική ευθύνη. Κάθε μέρα δεχόμαστε ποικίλες επιδράσεις και επιρροές. Όμως χάρη στα προσόντα με τα οποία μας προίκισε ο Θεός έχουμε την ικανότητα και τη δυνατότητα ν’ αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας και να γινόμαστε υπεύθυνοι ρυθμιστές των αποφάσεών μας. Διδάσκει ο ιερός Χρυσόστομος: «Γι’ αυτό άνθρωπε, ο Θεός σε έκανε αυτεξούσιο, για να μην κατηγορείς κατόπιν τον Θεό, ότι δήθεν σε εξανάγκασε».

Επίσης δεν υπάρχει ούτε νοείται ηθική ευθύνη χωρίς ελευθερία. Όποιος αρνείται την ελευθερία, αρνείται την ηθική. Η ελευθερία είναι βασική προϋπόθεση της ενάρετης, της ακέραιης, της έντιμης ζωής, με μία λέξη της ηθικότητος, όπως ακριβώς το πνεύμα, η πνευματική φύση μας, είναι προϋπόθεση της

ελευθερίας. Ένας ηθικός παράγοντας προϋποθέτει ότι εκείνος που θα τον τηρήσει πρέπει να μπορεί να τον ακολουθήσει. Πρέπει να είναι ελεύθερος να τον ακολουθήσει ή όχι. Επομένως ο ελεύθερος είναι υπεύθυνος, και ο υπεύθυνος είναι υπεύθυνος καθόσον είναι ελεύθερος.

Ο Καθηγητής της ερήμου Μέγας Αντώνιος διδάσκει την αλήθεια αυτή με το δικό του φωτισμένο από το πνεύμα του Θεού λόγο υπενθυμίζοντάς μας τούτο: Ο πάντοτε αγαθός και πλουσιόδωρος Θεός έδωσε στον άνθρωπο το δικαίωμα και την ελευθερία να κάνει το καλό ή το κακό. Του έδωσε και τη γνώση για να παρατηρεί τον κόσμο και τα δημιουργήματα και να γνωρίσει Εκείνον, που όλα τα δημιούργησε για χάρη του ανθρώπου. Στον ασεβή όμως και βέβηλο επιτρέπεται να θέλει και να μην εννοεί τον Θεό. Με τη δωρεά αυτή μπορεί και να απιστεί και να μην κατορθώνει ν αμάθει την αλήθεια και να φρονεί αντίθετα προς αυτήν. Τόσο μεγάλη εξουσία έχει ο άνθρωπος πάνω στο καλό και στο κακό.

Αυτή ακριβώς η τόσο μεγάλη εξουσία μας συνεπάγεται και πολύ μεγάλη ευθύνη εκ μέρους μας. Είμαστε λοιπόν υπεύθυνες προσωπικότητες. Αυτό αποδεικνύεται και από το ότι όλα τα έργα και οι πράξεις μας έχουν αντανάκλαση στη μέλλουσα αιώνια ζωή. Ο Δημιουργός μας θα έλθει κατά τη Δευτέρα Παρουσία να λογαριασθεί με τα λογικά δημιουργήματά του (βλ. Ματθ. ιη’ 18, 23), διότι ο ελεύθερος άνθρωπος ως υπεύθυνος είναι και δωσίλογος για τα έργα του. Ο Θεός δεν θα ζητήσει λόγο και ευθύνες από κανένα άλλο δημιούργημα, διότι αυτά στερούνται του δώρου της ελευθερίας. Γράφει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: «Τα άλογα δημιουργήματα δεν είναι αυτεξούσια. Οδηγούνται μάλλον από τη φύση, παρά οδηγείται από αυτήν. Γι’ αυτό και δεν αντιστέκονται στη φυσική όρεξη, αλλά μόλις επιθυμήσουν κάτι, ορμούν να το απολαύσουν. Ο άνθρωπος όμως, επειδή είναι λογικός, μάλλον οδηγεί την φύση, παρά οδηγείται από αυτήν. Γι’ αυτό κι όταν επιθυμήσει κάτι, αν θέλει, έχει εξουσία και δύναμη ν’ αναχαιτίσει την όρεξη ή να την ακολουθήσει. Γι’ αυτό τα άλογα δημιουργήματα ούτε επαινούνται ούτε κατακρίνονται, ενώ ο λογικός και ελεύθερος άνθρωπος και επαινείται και κατακρίνεται».

Βεβαίως όλη η ζωή μας και οι διάφορες εκδηλώσεις της είναι στα χέρια του Θεού, αφού Αυτός δίνει σ’ όλα τα δημιουργήματά του ζωή και αναπνοή και όλα όσα χρειάζονται για τη συντήρηση της ζωής τους (βλ. Πραξ. ιζ’ 17, 25). Είναι όμως και στα χέρια μας.

Επομένως η ελευθερία είναι ο αμύθητος πλούτος, με τον οποίο μας πλούτισε ο πλουσιόδωρος και αγαθόδωρος Θεός. Από δε την καλή ή κακή διαχείρισή του εξαρτάται η παρούσα, πολύ δε περισσότερο η αιώνια καταδίκη ή ο αιώνιος και μακάριος Παράδεισος.

Κλείνοντας το περί ελευθερίας μεγάλο και σπουδαίο κεφάλαιο, υπενθυμίζω ακόμη μία φορά ότι δεν μπορούμε να ενεργούμε ασύδοτα ως «αυτόνομες προσωπικότητες», χωρίς τον Χριστό, στο όνομα μιας δήθεν ελευθερίας. Ενεργώντας έτσι θα καταντήσουμε σε τραγική αποτυχία. Δηλαδή θα υποδουλωθούμε στην αμαρτία. Η διεκδίκηση της ελευθερίας μας ανεξαρτήτως του Θεανθρώπου Κυρίου οδηγεί αναπόφευκτα στην αυτοκτονία μας. Αφού μια τέτοια ελευθερία είναι κακία, δουλεία, φθορά. Όσοι θέλουν να κηρύσσουν τέτοια ελευθερία έχουν την ελευθερία ως πρόφαση της κακίας και της απείθειας (Α’ Πετρ. Β’ 16). Υπόσχονται ελευθερία τη στιγμή που αυτοί είναι δούλοι της ηθικής διαφθοράς και της αμαρτίας (Β’ Πετρ. Β’ 19). Ο άνθρωπος είναι δημιούργημα του Θεού. Για να κερδίσει τη ζωή του και να την καταξιώσει, πρέπει να κινείται μέσα στην ελευθερία που του χάρισε ο Δημιουργός. Και υψηλότερο όριο είναι ο Πλάστης και Δημιουργός του. Το είπε η χρυσή γλώσσα στον «Θεόδωρον εκπεσόντα», στον οποίο τονίζει: «Ουκ έστιν ελεύθερος, αλλ’ η μόνος ο Χριστώ ζων». Ελεύθερος είναι μόνο εκείνος που ζει για τον Χριστό, χάριν του Χριστού, για τη δόξα του Χριστού. Αυτός μόνο μπορεί ν’ αναπνέει ελεύθερα.

Η ελευθερία δεν μας δόθηκε για να φύγουμε από τον Θεό, την πηγή της ελευθερίας. Είναι σατανική υποβολή. Μας δόθηκε για να λέμε με όλη τη θέλησή μας «ναι» σ’ Αυτόν που είναι η αλήθεια.  Όσο δε περισσότερο γνωρίζουμε την αλήθεια και υποτασσόμαστε πρόθυμα σ’ αυτήν, τόσο και γινόμαστε περισσότερο ελεύθεροι, σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου: «Καθόσον θα ζείτε αυτά που σας διδάσκω θα μάθετε πειραματικώς την αλήθεια και η αλήθεια θα σας ελευθερώσει από τη δουλεία της αμαρτίας» (Ιω. η’ 32). Γι’ αυτός και οι άγιοι μάς συμβουλεύουν: «Ας μάθουμε καλά την ελευθερία που μας δόθηκε από τον Δημιουργό, ώστε να μπορούμε να επιθυμούμε τα καλύτερα και αγιότερα και να απέχουμε από τα χειρότερα». Επομένως ο υπεύθυνος πρέπει να είναι έτοιμος για τις όποιες συνέπειες της ελεύθερης επιλογής του.

Πηγή: https://www.blogger.com/blogger.g?tab=wj&blogID=5502630014412893031#editor/target=post;postID=6403370148101497192

Σχετικές αναρτήσεις:

Ελευθερία και υπακοή στην Ορθόδοξη Χριστιανική Ηθική

Ψυχολογικές προϋποθέσεις τήρησης των εντολών.

Η Ορθόδοξη ηθική ως ασκητική

Η σημασία της εργασίας από Χριστιανική άποψη

«Ο Χριστός είναι χαρά»: ομιλία του π. Ανδρέα Κονάνου

Η αντιμετώπιση του θανάτου

Η Χριστιανική Ηθική: Ο Θεός και η διάκριση αγαθού και κακού

Ο χαρακτήρας της ελευθερίας του ανθρώπου κατά τον Αγίο Γρηγόριο τον Παλαμά

Τι σημαίνει «Μετάνοια» και τι «Μεταμέλεια»;

Ο πλούτος και η φτώχεια - Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος

Γέροντας Παϊσιος - Οι τρείς αγάπες...

Μια επιστημονική προσέγγιση για την ύπαρξη του Θεού (video)