Οι ψυχολογικές συνέπειες της άμβλωσης

Ψυχολογικές συνέπειες της άμβλωσης

της Μαρίας, Κατσαούνη, BSc (Hons) – MSc Ψυχολόγος Υγείας

Άμβλωση θεωρείται «η διακοπή μιας αδιατάρακτης ενδομητρίου κυήσεως ενός ή περισσοτέρων εμβρύων, που διενεργείται σε πρώιμη ηλικία κυήσεως και οδηγεί σε αφαίρεση του εμβρύου από τη μήτρα, με συνέπεια τον θάνατο του κυήματος. Η άμβλωση προκαλείται τεχνητά με χημικές, χειρουργικές ή άλλες μεθόδους.»

 Στις μέρες μας πολλές γυναίκες οδηγούνται στην άμβλωση είτε κρίνοντας πώς αυτό είναι η καταλληλότερη λύση για αυτές, είτε λόγω εξωτερικών παραγόντων. Σύμφωνα με την Εταιρεία Οικογενειακού Προγραμματισμού κάθε χρόνο το ποσοστό αμβλώσεων στην χώρα μας ανέρχεται στις 100.000-120.000, γεγονός που μας δίνει την πρωτιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα συναισθήματα και οι ψυχολογικές επιπτώσεις μιας άμβλωσης είναι πολλές και ποικίλες ακόμα και αν αυτό είναι συνειδητή απόφαση της γυναίκας. Οι επιπτώσεις είναι ακόμα χειρότερες όταν η απόφαση δεν είναι εξολοκλήρου δική της αλλά του συντρόφου, του οικογενειακού περιβάλλοντος ή ακόμα και του κοινωνικού περίγυρου.

 Μετά την άμβλωση πολλές γυναίκες αισθάνονται τον φόβο της απόρριψης από κοντινά τους άτομα και τον κοινωνικό τους περίγυρο επειδή οι ίδιες απέρριψαν το έμβρυο που μεγάλωνε μέσα τους και αποφάσισαν να οδηγηθούν στην άμβλωση. Είναι πολύ σημαντικό το πρώτο διάστημα η γυναίκα να περιβάλλεται από άτομα που νοιάζονται για εκείνη και να λαμβάνει την επιβεβαίωση της αποδοχής και της αγάπης τους. Ακόμα και αν η ίδια επιθυμεί να βρίσκεται κοντά στον άντρα που την κατέστησε έγκυο (σύζυγο, σύντροφο κτλ), εάν αυτός δείχνει να μην καταλαβαίνει πόσο δύσκολα  περνάει η σύντροφος του, μπορεί να είναι πολύ απογοητευτικό για εκείνη.

 Η επιστροφή στο σπίτι μετά την άμβλωση μπορεί να ξυπνήσει ανάμεικτα συναισθήματα..., καθώς εκεί

είναι το μέρος όπου η γυναίκα ήρθε αντιμέτωπη με την μη προγραμματισμένη εγκυμοσύνη και την απόφαση της να τερματίσει την κύηση. Καλό είναι η γυναίκα να έχει κοντά της αγαπημένα πρόσωπα που θα φροντίσουν τόσο τις οργανικές της ανάγκες όσο και τη συναισθηματική της ανάγκη να επικοινωνήσει και να μοιραστεί αρνητικές και θετικές σκέψεις και συναισθήματα. Για κάποιες γυναίκες η επιστροφή στο σπίτι  συνοδεύεται από θετικά συναισθήματα, καθώς σηματοδοτεί την επιστροφή τους στον ‘’πραγματικό’’ κόσμο και την γνώριμη καθημερινότητα, όπου αισθάνονται να έχουν τον έλεγχο και την ασφάλεια της ρουτίνας. Πολλές γυναίκες νοιώθουν την ανάγκη να επιστρέψουν γρήγορα σπίτι τους, να ξαναμπούν στο πρόγραμμα τους και στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής τους όπως ακριβώς πριν την εγκυμοσύνη και την άμβλωση. Να συνεχίσουν δηλαδή από εκεί που σταμάτησαν. Τις περισσότερες όμως φορές αυτό είναι απλά ένας αμυντικός μηχανισμός που μπαίνει σε λειτουργία για να προστατέψουν τον εαυτό τους από επώδυνα συναισθήματα και σκέψεις, με τα οποία όμως αργά ή γρήγορα θα κληθούν να βρεθούν αντιμέτωπες. Για τις περισσότερες όμως γυναίκες, η επιστροφή στο σπίτι συμπεριλαμβάνει και τον επαναπροσδιορισμό και επανακαθορισμό της σχέσης τους με τον σύντροφό τους. Εάν είναι εφικτό, θα πρέπει να δημιουργηθεί και από τους δυο συντρόφους ένα ασφαλές πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορέσουν και οι δυο να εκφράσουν και να μοιραστούν σκέψεις και συναισθήματα σχετικά με την άμβλωση, ώστε να νοιώσουν ότι ο άλλος μπορεί πραγματικά να ακούσει και να αφουγκραστεί τα αισθήματα και την θέση του άλλου. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι και οι δυο σύντροφοι έχουν εκ των προτέρων συνειδητοποιήσει, αναγνωρίσει και αποδεχτεί ο καθένας τα δικά του συναισθήματα. Για κάποιους άντρες αυτό είναι κάτι αρκετά δύσκολο καθώς λαμβάνουν την άμβλωση σαν προσωπική απόρριψη από την σύντροφο τους και αισθάνονται ενοχές για το γεγονός. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να αντιδρούν με τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνεται στην γυναίκα ότι αδιαφορούν και δεν αντιλαμβάνονται την βαρύτητα και το αντίκτυπο του γεγονότος σε αυτήν. Σε κάθε περίπτωση όμως, η έλλειψη στήριξης και συμπαράστασης είναι πολύ επώδυνη και θα πρέπει να αποφεύγεται.

Πολλές γυναίκες συχνά αναρωτιούνται πώς μπορεί να αισθάνονται μετά την άμβλωση ή ακόμα και τι θα ‘‘πρέπει’’ να αισθάνονται. Ενοχές, θλίψη και απώλεια είναι τα κυριότερα συναισθήματα που περιμένει κάθε γυναίκα να βιώσει μετά από μια άμβλωση. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα μακροχρόνια ψυχολογικά προβλήματα και οι ψυχικές διαταραχές που καλείται να αντιμετωπίσει μια γυναίκα μετά από μια άμβλωση είναι πολύ λιγότερα συγκριτικά με αυτά μετά από την γέννηση του μωρού (π.χ. επιλόχειο κατάθλιψη). Παρ’όλα αυτά η πλειοψηφία των γυναικών βιώνουν έντονα ενοχές, θυμό και οργή για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την άμβλωση που διαρκούν ακόμα και μήνες.

Μια άμβλωση επηρεάζει σχεδόν κάθε τομέα της ζωής της γυναίκας. Μπορεί να ανοίξει καινούριες πληγές ή ακόμα και να επαναφέρει στην επιφάνεια παλιά γεγονότα, καταστάσεις και συνοδά συναισθήματα που δεν επουλώθηκαν. Για να απαλλαχτεί η γυναίκα από τα αρνητικά συναισθήματα πρέπει πρώτα να τα αναγνωρίσει και να πάρει το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να θρηνήσει την απώλεια, η οποία δεν αφορά απαραιτήτως τη ζωή που κουβαλούσε αλλά ίσως και παλαιότερες απώλειες που βίωσε στη ζωή της. Συχνό φαινόμενο που παρατηρείται αφορά την άρνηση των γυναικών να αφήσουν τον εαυτό τους ελεύθερο να βιώσουν συναισθήματα μετάνοιας καθώς φοβούνται ότι κάτι τέτοιο θα σήμαινε την παραδοχή μιας λάθος απόφασης. Τα ηθικά διλήμματα και στάνταρ της κοινωνίας μας, προσθέτουν επιπλέον συναισθηματικό βάρος στην γυναίκα και την οδηγούν στο να καταπνίξει τα συναισθήματα της με απώτερο στόχο να είναι κοινωνικά αρεστή και αποδεχτή.  Η κατάθλιψη και τα συναισθήματα θυμού είναι αρκετά συχνά και έντονα σε περιπτώσεις άμβλωσης. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να προσπαθήσει η γυναίκα να δει από που πηγάζουν τα συναισθήματα αυτά. Το αίσθημα θυμού και οργής μπορεί να έχει στόχο τον ιατρό, τον σύντροφο, τους γονείς ή ακόμα και την ίδια την γυναίκα, ως μέσω αυτοτιμωρίας προερχόμενη από ενοχικά συναισθήματα που μπορεί η ίδια να έχει. Σε τέτοιες περιπτώσεις η ομαδική ή ατομική ψυχοθεραπεία και η βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας έχει πολύ θετικά αποτελέσματα και δίνει στην γυναίκα την ευκαιρία και σωστή καθοδήγηση να αναγνωρίσει και να διαχειριστεί τα συναισθήματα της.

 Η άμβλωση έχει επιπτώσεις και στην σεξουαλικότητα της γυναίκας, καθώς και στον ρόλο της σαν μητέρα. Όσον αφορά τη σεξουαλικότητα, πολύ συχνά παρατηρείται άρνηση της γυναίκας για σεξουαλική επαφή, μειωμένη σεξουαλική επιθυμία ή ακόμα και φόβος ο οποίος σχετίζεται με πιθανή ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη σαν αποτέλεσμα της σεξουαλικής συνεύρεσης. Ο φόβος και το άγχος που βιώνει η γυναίκα μειώνεται σταδιακά κυρίως με την λήψη σωστών μέτρων αντισύλληψης και της επικοινωνίας των συναισθημάτων της με τον σύντροφο της.

 Σχετικά με την μητρότητα και τον ρόλο της γυναίκας σαν μητέρα, πολλά ερωτήματα γεννιούνται μετά από μια άμβλωση.΄Εχοντας μάθει από την κοινωνία μας ότι απώτερος σκοπός των γυναικών είναι η μητρότητα, πολλές γυναίκες αναθεωρούν την ταυτότητα τους και τον ρόλο τους ως γυναίκες-μητέρες, επανεξετάζουν τη επιθυμία τους να φέρουν στον κόσμο παιδιά και θέτουν υπό αμφισβήτηση την ικανότητα τους να μεγαλώσουν παιδιά. Εν αντιθέσει, οι γυναίκες που βιώνουν ενοχικά συναισθήματα, εκδηλώνουν έντονη επιθυμία να γίνουν μητέρες πολύ σύντομα μετά την άμβλωση. Όταν συμβαίνει αυτό είναι πολύ δύσκολο για την γυναίκα να συναναστρέφεται με μητέρες και παιδιά. Η κάθε γυναίκα προτού προχωρήσει σε εγκυμοσύνη θα πρέπει να είναι σίγουρη ότι η επιθυμία της να γίνει μητέρα είναι αληθής και όχι πλασματική με στόχο να καλύψει και να αναιρέσει κατά κάποιο τρόπο την προηγούμενη απόφαση της για άμβλωση.

Σε περίπτωση που η γυναίκα η οποία έκανε άμβλωση έχει ήδη παιδιά και είναι μητέρα, τείνει να κατηγορεί τον εαυτό της γιατί στέρησε από τα παιδιά της ένα αδερφάκι. Ερωτήματα όπως το γιατί δεν μπόρεσε να βρει “χώρο” μες την οικογένεια για άλλο ένα παιδάκι την βασανίζουν. Τα καταθλιπτικά συμπτώματα είναι πολύ συχνά και κυρίως ο φόβος της μήπως κάτι κακό συμβεί στα παιδιά που ήδη έχει, ως τιμωρία για την απόφαση της να κάνει άμβλωση. Συνεπώς γίνεται υπερπροστατευτική και πολλές φορές αυτή η ανησυχία μεταφέρεται και στα παιδιά. Σε περίπτωση που τα παιδιά γνώριζαν για την εγκυμοσύνη θα πρέπει η ίδια να τους εξηγήσει για ποιο λόγο αυτή διεκόπη, κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα επίπονο και δύσκολο καθώς πρέπει να βρει τον κατάλληλο τρόπο να τους το εξηγήσει βάση την ηλικία και το επίπεδο κατανόησης τους. Όσο μεγαλύτερα τα παιδιά σε ηλικία τόσο μεγαλύτερος και ο φόβος της για την κριτική που θα της ασκηθεί και για την μη αποδοχή αυτής της απόφασης της.

Πέρα όμως από τη γυναίκα, συναισθηματικές επιπτώσεις έχει η άμβλωση και στον σύντροφο-πατέρα του παιδιού. Το γεγονός ότι οι άντρες δεν συζητάνε και δεν εκφράζουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι μια άμβλωση δεν τους φθείρει ψυχολογικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις στο άκουσμα ότι η σύντροφος τους είναι έγκυος, οι άντρες σοκάρονται, αντιλαμβάνονται ότι τελικά δεν είναι όσο υπεύθυνοι πίστευαν και βρίσκονται σε απόγνωση. Θεωρώντας ότι η σύντροφος είναι αρκετά ευάλωτη συνήθως παίρνουν αυτοί την απόφαση ή συμβουλεύουν την γυναίκα να κάνει άμβλωση. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου ο πατέρας του παιδιού είναι αυτός που θέλει να γεννηθεί το παιδί ενώ η μητέρα όχι. Σε αυτή την περίπτωση ο σύντροφος αισθάνεται προδομένος, αδικημένος και απορριπτέος. Η αποξένωση που μπορεί να δημιουργηθεί στο ζευγάρι πολλές φορές οδηγεί στον χωρισμό και την διακοπή της σχέσης. Ακόμα όμως και αν αυτή η σχέση συνεχιστεί, τα συναισθήματα θυμού και οργής είναι τόσο έντονα που συνεχώς δημιουργούν ρίξεις στο ζευγάρι. Η έλλειψη στήριξης και κατανόησης επιβαρύνει την κατάσταση και εντείνει τα αρνητικά συναισθήματα.

Οποιοσδήποτε κι αν είναι ο λόγος που οδήγησε στην άμβλωση και όποιος κι αν ήταν εκείνος ο σύντροφος που επέμεινε περισσότερο σε αυτή την απόφαση, καλό είναι το ζευγάρι να ζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας αν κρίνουν ότι δεν μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους, είτε αυτά είναι θλίψη, θυμός ή ενοχές. Το είδος βοήθειας που θα επιλέξουν θα εξαρτάται από τις ανάγκες του καθενός. Άλλος μπορεί να χρήζει ατομική θεραπεία, άλλος να προτιμάει ομαδική ή ίσως πιο αποτελεσματική και κατάλληλη θεωρηθεί η θεραπεία ζεύγους.

Αναδημοσίευση: https://www.psyxology.gr/blog/