Ο Πολιτισμός της Αρχαίας Ινδίας |
του Γιάννη Φίκα
Οι γνώσεις μας για τον
πολιτισμό της Κοιλάδας του Ινδού βασίζονται κυρίως στα αρχαιολογικά ευρήματα
των πόλεων Χαράπα (2300-1700 π.Χ.) και Μοχέντζο Ντάρο που περιελάμβαναν
οικήματα θρησκευτικού, τελετουργικού και διοικητικού χαρακτήρα. Σε ορισμένους
οικισμούς διακρίνεται το σχέδιο της πόλης με ίχνη κανονικού δικτύου σταυρωτών
δρόμων. Στο Μοχέντζο Ντάρο όλα τα κτίσματα ήταν φτιαγμένα από πλίνθους
καθορισμένου σχήματος. Πολλοί δρόμοι είχαν αγωγούς σκεπασμένους με πλίνθους και
μικρά ανοίγματα για επιθεώρηση. Κάθε κατοικία διέθετε λουτρό. Η πόλη ήταν
μεγάλο εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο με εργαστήρια αγγειοπλαστικής, βαφής,
μεταλλοτεχνίας και επεξεργασίας οστράκων. Η ανακάλυψη σφραγίδων της
Μεσοποταμίας στο Μοχέντζο Ντάρο φανερώνει την επικοινωνία ανάμεσα στις περιοχές
της κοιλάδας του Ινδού, του Περσικού κόλπου και της Μεσοποταμίας. Ο
πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού κατέρρευσε μεταξύ του 1800 και του 1700 π.Χ.
Ως πιθανές αιτίες κατάρρευσης θεωρούνται οι κλιματικές και γεωμορφολογικές
αλλαγές, αλλά και οι επιδρομές ξένων λαών.
Οι αιώνες που μεσολάβησαν
από την εισβολή των Αρίων, ιδρυτών του μεταγενέστερου ινδικού πολιτισμού,
έως την εγκαθίδρυση των πρώτων κέντρων πολιτικής εξουσίας στα βορειανατολικά
της Ινδίας κατά μήκος του ποταμού Γάγγη (από το 1600 έως το 600 π.Χ.), άφησαν
πίσω τους ελάχιστα αρχαιολογικά ευρήματα. Οι μοναδικές διαθέσιμες πηγές
εξαντλούνται στα τέσσερα ιερά κείμενα, τις Βέδες, και στα έπη Μαχαμπαράτα και Ραμαγιάνα,
που συντάχθηκαν ανάμεσα στον 4ο αιώνα π.Χ. και τον 4ο αιώνα μ.Χ. Μολονότι τα
κείμενα αυτά περιέχουν κάποιες αναφορές σχετικές με τις μετακινήσεις, τα ήθη
και τα έθιμα των Αρίων, η περιγραφή των γεγονότων περιβάλλεται από τον πέπλο
του θρύλου και εμπεριέχει έμμεσες μόνο αναφορές για τους αυτόχθονες
πληθυσμούς που υποτάχθηκαν. Οι Άριοι εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Ινδία, η
κοινωνία τους ήταν ιεραρχικά δομημένη σε τέσσερις κάστες. Στην υψηλότερη
βαθμίδα βρίσκονταν οι ιερείς, η κάστα των Βραχμάνων, ακολουθούσαν οι Ξατρίγια,
οι αριστοκράτες πολεμιστές και στη συνέχεια οι Βαΐσια, οι έμποροι και
επαγγελματίες. Τελευταία ήταν η κάστα των Σούντρα, που υπηρετούσε τις άλλες
τρεις κάστες.
Κατά τη διάρκεια του 7ου
και του 6ου αιώνα π.Χ. δημιουργήθηκαν τα δεκαέξι μεγάλα βασίλεια και
διαμορφώθηκε ένα σύστημα διακυβέρνησης με κεντρική μορφή τον βασιλιά. Το πιο
σημαντικό βασίλειο