Ο Gordon Allport ήταν από τους πρώτους
ψυχολόγους που εστίασε τη θεωρία του στη μελέτη της προσωπικότητας και για αυτό
αναφέρεται στην ιστορία της ψυχολογίας ως ένας από τους κυριότερους εκφραστές
της ψυχολογίας της προσωπικότητας.
Ο Allport μπορεί να μην αναφέρθηκε στη θεωρία του στα ανθρώπινα εξελικτικά
στάδια, όμως προχώρησε στη διάκριση μεταξύ ώριμης και ανώριμης θρησκείας, στο
σύγγραμμά του “The Individual and His Religion: A Psychological
Interpretation”, που εκδόθηκε το 1950 στην Αμερική.
Η Ανώριμη Θρησκεία, σύμφωνα με τον Gordon Allport
Στην ανώριμη θρησκεία, σύμφωνα με τον Gordon Allport μπορούμε να βρούμε τα
παρακάτω χαρακτηριστικά:
1. Μαγική σκέψη π.χ. «Αν κάνω κάτι λάθος, ο Θεός θα με
τιμωρήσει», αυτο-κριτική από ένα ανώτερο πλάσμα που έχει φτιάξει τον
κόσμο.
2. Εκπλήρωση επιθυμίας π.χ. «Αν προσεύχομαι πολύ
σκληρά, θα πάρω άριστα στο διαγώνισμα αύριο», μη ρεαλιστική απεικόνιση της
πραγματικότητας.
3. Φανατισμού π.χ. «Όλοι οι μη πιστοί πρέπει είτε να
προσηλυτιστούν ή να πεθάνουν».
4. Κυριολεκτική σκέψη π.χ. «Ο Θεός είναι ένας
γενειοφόρο, αρσενικό ανθρώπινο ον, βρίσκεται στον ουρανό, έχει ανθρώπινα
χαρακτηριστικά, όπως η ζήλια και ο θυμός, κρίνει κάθε λέξη μου και θα με
επιβραβεύσει ή θα με τιμωρήσει αναλόγως».
5. ‘Μεταχειρισμένη’ πίστη π.χ. «Πιστεύω και εφαρμόζω
όλα όσα διδάχθηκα στο Κατηχητικό Σχολείο».
6. Μη αντανάκλαση της πραγματικότητας π.χ. «Το γράφει
στην Αγία Γραφή».
Το μεγαλύτερο μέρος της κριτικής της θρησκείας κατευθύνεται προς τις
ανώριμες μορφές της.
H Ώριμη Θρησκεία, σύμφωνα με τον Gordon Allport
Καθώς ο διαχωρισμός δεν είναι απόλυτος, σε αντίθεση με την ανώριμη θρησκεία,
ο Gordon Allport αναφέρει ότι η ώριμη θρησκεία πρέπει να έχει τουλάχιστον
μερικά από τα χαρακτηριστικά που αναφέρονται παρακάτω.
1. Να είναι σωστά διαφοροποιημένη
Ένας άνθρωπος που δεν είχε ποτέ οποιαδήποτε απορία σχετικά με τη θρησκεία
του, δέχεται κάθε δόγμα και κάθε κανόνα, που αισθάνεται πάντα ότι αυτό που
γνωρίζει είναι το τέλειο, ότι κατέχει ένα δώρο που δόθηκε στον ίδιο από μία
ύψιστη αρχή, είναι ένα παράδειγμα ενός αδιαφοροποίητου συναίσθηματος.
Δεν είναι ρεαλιστικό.
Αντίθετα, κάποιος που θα πει «η εκκλησία μου έχει κάποια καλά
χαρακτηριστικά, αλλά εγώ, για παράδειγμα, δεν συμφωνώ με την απαγόρευση της
έκτρωσης», θα ήταν μια πιο ρεαλιστική και διαφοροποιημένη στάση. Όχι ότι
το συγκεκριμένο παράδειγμα είναι το θέμα. Η εκκλησία μπορεί να είναι ή να μην
είναι σωστή σχετικά με την έκτρωση. Αλλά το θέμα είναι ότι η απολύτη αποδοχή
των όσων λέει η θρησκεία, χωρίς καμία κριτική ανάλυση δεν είναι ούτε
ρεαλιστική, ούτε διαφοροποιημένη, ούτε ώριμη.
2. Έχει δυναμικό χαρακτήρα, παρά την
επαγωγική της φύση
Το ώριμο θρησκευτικό συναίσθημα δεν καθοδηγείται από τις επιθυμίες, τους
φόβους και τις ορέξεις του εαυτού. Το ώριμο θρησκευτικό συναίσθημα θα δώσει τη
δική του κινητήρια δύναμη, ένα έμφυτο